การพัฒนาซอฟต์แวร์ด้านภาษาถือเป็นอีกหนึ่งปัจจัยสำคัญในการติดต่อสื่อสาร เพราะนอกจากจะเป็นตัวกลางที่แสดงให้เห็นว่าการสื่อสารโดยเฉพาะกับต่างประเทศประสบความสำเร็จหรือไม่แล้วยังสามารถเพิ่มคุณภาพชีวิตให้แก่ทุกคน เนื่องจากการพัฒนาซอฟต์แวร์ภาษาในรูปแบบต่าง ๆ จะช่วยให้บุคคลที่มีความบกพร่องทางด้านการสื่อสารสามารถที่จะสื่อสารกับบุคคลอื่น ๆ ได้อย่างสะดวกสบายมากขึ้น อีกทั้งยังช่วยลดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงแหล่งความรู้ แหล่งข้อมูลที่จะช่วยส่งเสริมคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น

เช่นเดียวกับการพัฒนาซอฟต์แวร์ด้านภาษาของศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ที่ริเริ่มวิจัยและพัฒนาการประมวลผลภาษาธรรมชาติ (Natural Language Processing: NLP) เป็นรายแรก ๆ ในประเทศไทย

โดยการประมวลผลภาษาธรรมชาติ หรือ NLP นี้ เป็นวิทยาการแขนงหนึ่งของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์หรือเอไอ ที่ทำให้คอมพิวเตอร์สามารถเข้าใจและตีความการใช้งานภาษาปกติที่มนุษย์ใช้ในการติดต่อสื่อสารได้

ในยุคแรก ๆ เนคเทค สวทช. ได้ร่วมมือกับภาคีทั้งภายในและภายนอกประเทศ จัดตั้งโครงการแปลภาษาด้วยคอมพิวเตอร์ขึ้น โครงการนี้ได้พัฒนาไปเป็นห้องปฏิบัติการวิจัยภาษาและวิทยาการความรู้ (Linguistics and Knowledge Science Laboratory: LINKS) ซึ่งเป็นหนึ่งในห้องปฏิบัติการวิจัยภายในเนคเทค สวทช.

การสร้างองค์ความรู้และพัฒนาระบบที่ใช้เป็นโครงสร้างพื้นฐานในการสร้างนวัตกรรมด้านภาษาต่าง ๆ ( ทั้งซอฟต์แวร์แปลภาษา ระบบพจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ที่มีระบบตัดคำ ฟอนต์ภาษาไทยและการตรวจคำผิด และขยายไปสู่ซอฟต์แวร์ ที่ใช้สำหรับการสืบค้นต่าง ๆ ทั้งพจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ผลงานในปี พ.ศ. 2536 ที่ถ่ายทอดเทคโนโลยีให้แก่บริษัทวันไทย คอมพิวเตอร์ จำกัด และบริษัทถาวรคอมพิวเตอร์ จำกัด ได้นำไปใช้ในภาคธุรกิจได้สำเร็จ รวมไปถึงระบบแปลภาษาบนเว็บไซต์สุภาษิตดอทคอม และโปรแกรมพจนานุกรมเล็กซิตรอน (LEXITRON) ผลงานในปี พ.ศ. 2538 ทั้งยังมีการพัฒนาการวิจัยไปสู่ระบบสืบค้นข้อมูล OCR (Optical Character Recognition) และ Speech (Speech recognition) อีกด้วย

ทั้งนี้ผลงานเด่นทางด้านการพัฒนาซอฟต์แวร์ภาษาของเนคเทค สวทช. ที่เป็นที่รู้จักกันดีจนถึงปัจจุบันก็คือ ภาษิต (PARSIT) วาจา (VAJA) และพาที (PARTY) ที่สามารถรองรับการสื่อสารของบุคคลในทุกกลุ่มได้อย่างมีประสิทธิภาพ และทำให้การสื่อสารสามารถเข้าถึงบุคคลในทุกกลุ่ม ทุกเพศ และทุกวัย

โดย ภาษิต (PARSIT) เป็นชอฟต์แวร์แปลภาษาที่พัฒนาขึ้นภายใต้ความร่วมมือระหว่างเนคเทค สวทช. กับบริษัทเอ็นอีซี ประเทศญี่ปุ่น ให้บริการแปลภาษาจากภาษาอังกฤษเป็นภาษาไทยผ่านทางเครือข่ายอินเทอร์เน็ต ผู้ใช้สามารถกำหนดให้แปลได้ทั้งข้อความสั้น ๆ และข้อความของเว็บเพจทั่วไปที่เป็นภาษาอังกฤษ

ภาษิตทำงานโดยมีโปรแกรมทำการแยกข้อความออกจากรูปแบบของเว็บเพจ แล้วส่งเพียงข้อความอย่างเดียวไปแปล โดยอาศัยกฎทางไวยากรณ์และพจนานุกรมจากนั้นภาษิตจะนำข้อความที่แปลได้รวมเข้ากับรูปแบบของเว็บที่แยกไว้ตอนต้นแล้วส่งกลับไปแสดงผล

ผลที่ได้คือ ผู้ใช้จะสามารถเรียกดูเว็บเพจต่าง ๆ ที่เป็นภาษาอังกฤษได้ โดยมีการแสดงผลเป็นภาษาไทยทั้งหมด และยังคงรูปแบบของต้นฉบับไว้ทุกประการปัจจุบันเนคเทค สวทช. ยังได้พัฒนาซอฟต์แวร์ภาษิตเพื่อรองรับการแปลภาษาจีนเป็นภาษาไทยอีกด้วย