หน้าแรก คลังความรู้ คลังความรู้ สารสนเทศวิเคราะห์ สารสนเทศวิเคราะห์ การแพทย์แบบจีโนมิกส์
การแพทย์แบบจีโนมิกส์
21 ก.ค. 2552
0
สารสนเทศวิเคราะห์
สารสนเทศวิเคราะห์

ปี ค.ศ. 1953 วงการวิทยาศาสตร์ด้านชีวเคมีมีการค้นพบที่ยิ่งใหญ่ คือ การค้นพบโครงสร้างหน่วยพันธุกรรมหรือยีน เป็นสายโมเลกุลดีเอ็นเอ ซึ่งเป็นสารเคมีประเภทเบส 4 ชนิด A, T, C, G เรียงลำดับกันเป็นเกลียวคู่ ต่อมามีการศึกษาค้นพบยีนของสิ่งมีชีวิตตั้งแต่จุลินทรีย์ขนาดเล็กที่สุด พืช (ข้าว) จนถึงยีนมนุษย์

ความสำเร็จของโครงการจีโนมมนุษย์เมื่อ ปี ค.ศ. 2003 และโครงการ HapMap ก่อเกิดประโยชน์อย่างเอนกอนันต์ในวงการศึกษาวิจัยการแพทย์และสาธารณสุข เพื่อการดูแลสุขภาพและรักษาโรคสำหรับมนุษยชาติ คือ องค์ความรู้จากการค้นพบข้อมูลหน่วยพันธุกรรมยีนที่เป็นรหัสสายยาว ประกอบด้วยลำดับเบส 2.9 พันล้านตัวอักษรเรียงตัวเป็นโมเลกุล ดีเอ็นเอของมนุษย์ ทำให้เกิดความเข้าใจลึกซึ้งถึงบทบาทยีน ถือเป็นศาสตร์ใหม่ล่าสุดในขณะนี้ ที่ช่วยให้ทราบถึงจุดบกพร่องยีนต้นเหตุของการเกิดโรค และสามารถนำไปสู่การคิดค้นสูตรยาใหม่เพื่อให้หน่วยพันธุกรรมตอบสนองในการรักษาโรค

การศึกษาจีโนมิกส์ Genomics คือศาสตร์ที่ศึกษาค้นคว้าหากลุ่มยีน หรือพันธุกรรมของเซลล์สิ่งมีชีวิต เพื่อหารูปแบบการจัดเรียงตัว/จัดกลุ่มของดีเอ็นเอ การทำงานของยีน และความสัมพันธ์ระหว่างยีน ความสัมพันธ์ของยีนกับสิ่งแวดล้อม ตามหลักการพันธุกรรม การแสดงออก ในรูปลักษณะ รูปร่างหน้าตา พฤติกรรม เป็นผลมาจากพันธุกรรมและสิ่งแวดล้อม จีโนมิกส์ช่วยให้เข้าใจกลไกของสิ่งมีชีวิตอย่างละเอียดลึกซึ้ง ปัจจุบันการแพทย์ยุคจีโนมิกส์ให้ความสนใจในการศึกษาวิจัยเรื่องการแสดงออกของยีนก่อโรค เช่นโรคมะเร็งต่างๆ อัลไซเมอร์ เบาหวาน โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ/อุดตัน ดาวน์ซินโดม เป็นต้น

ศักราชใหม่ของการสาธารณสุข คือการตรวจสุขภาพระดับยีน เพื่อเป็นการดูแลสุขภาพแบบ personalized medicine ค้นหาความผิดปกติในหน่วยพันธุกรรมแต่ละบุคคล เพื่อให้สามารถรู้ล่วงหน้าถึงความเสี่ยงในการเกิดโรค และปฏิบัติตัวในสิ่งแวดล้อม (อาหาร อากาศ) ให้เหมาะสม และใช้ยาได้อย่างเหมาะสม

 

การวิเคราะห์สารสนเทศวิชาการ เรื่อง การแพทย์แบบจีโนมิกส์

ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (BIOTEC) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กำหนดโครงการวิจัยเรื่อง การแพทย์ระดับจีโนม Genomics Medicine เป็นโครงการวิจัยในโปรแกรมคลัสเตอร์การแพทย์และสาธารณสุข ในปีงบประมาณ 2551 นี้ รวมถึงหน่วยงานวิจัยอื่นๆ ในประเทศไทย เช่น คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล คณะเทคนิคการแพทย์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ รวมถึงบริษัทด้านสาธารณสุขต่างๆ ให้ความสนใจศึกษาในเรื่องนี้

ศูนย์บริการความรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ศวท.) มีภารกิจหลักคือให้บริการสารสนเทศวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพื่อสนับสนุนงานวิจัยของชุมชนวิจัย การติดตาม ตรวจสอบสารสนเทศ/ความรู้วิชาการเรื่องหนึ่งๆในระดับสากล สามารถทำได้ง่ายสะดวก รวดเร็วด้วยระบบฐานข้อมูลวิชาการออนไลน์ รวมถึงสามารถวิเคราะห์เอกสารงานวิจัยและสิทธิบัตร ด้วยเครื่องมือที่ใช้เทคโนโลยี data/text mining ที่อำนวยความสะดวก รวดเร็ว ถูกต้อง เพื่อให้ชุมชนวิจัยไทยได้รับทราบภาพรวม แนวโน้ม สามารถคาดการณ์ ก้าวทันกับวงการวิจัยทั่วโลกได้อย่างเท่าทัน

ศวท. รวบรวมสารสนเทศความรู้เรื่อง Genomics Medicine จากแหล่งสารสนเทศที่สำคัญ ได้แก่ผลงานวิจัย ISI : Web of Science / Pubmed ข่าวธุรกิจ LexisNexis สิทธิบัตร EPO Worldwide และทำการวิเคราะห์ผลการสืบค้นสรุปประเด็นต่างๆ แสดงเป็นรูปภาพ กราฟ แผนที่ เพื่อให้เข้าใจได้อย่างง่าย (Visualized expression)

ผลการวิเคราะห์แต่ละแหล่งข้อมูล สรุปได้ดังนี้ สหรัฐอเมริกาเป็นประเทศผู้นำอันดับ 1 ของงานวิจัยตีพิมพ์และการจดสิทธิบัตร ตามด้วยประเทศ สหราชอาณาจักร เยอรมนี แคนาดา ญี่ปุ่น จีน หน่วยงานที่วิจัยสูงสุด คือ Duke University, USA. รายงานนี้แสดงรายการเรียงลำดับ Top 10 สถาบันวิจัย / คำสำคัญ / แสดง กราฟ แผนที่ เพื่อให้เห็นความสัมพันธ์ความรู้ในมิติต่างๆ

จาการวิเคราะห์สิทธิบัตร พบว่าบริษัท Bristol Myer Squipp มีการขอยื่นจดสิทธิบัตรสูงสุด เป็นเทคโนโลยีหมวด IPC4 – C12Q สูงสุด ส่วนเอกสารข่าวธุรกิจ พบหัวข้อข่าว Headline เรื่อง gene therapy สูงสุด ตามด้วย cancer gene therapy

 

ส่วนที่ 1 ผลงานวิจัยตีพิมพ์วารสาร Journal Research Publications

  • ฐานข้อมูล Pubmed http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/ ฟรี/Open Access ผลลัพธ์การสืบค้น genomics near medicine พบ 180 บทความ ฐานข้อมูลPubmed มีเนื้อหาข้อมูลที่เกี่ยวข้องด้านการแพทย์ที่ครบถ้วนสมบูรณ์มากที่สุด รวมทั้งมีคุณสมบัติ/ความสามารถถ่ายโอนข้อมูลชุดที่ต้องการได้ในรูป text file ช่วยให้สามารถนำชุดข้อมูลไปวิเคราะห์ด้วยเครื่องมือ Data/Text Mining
  • ฐานข้อมูล ISI : Web of Science http://www.isiknowledge.com/ สืบค้น genomics same medicine พบผลลัพธ์ 166 เรื่อง ให้เรียงลำดับบทความตามการได้รับการอ้างอิง Times Cited
  • เอกสารสิทธิบัตร Patent Information Delphion Database : สืบค้นเฉพาะGranted Patent พบ 24 เรื่อง Matheo Patent สืบค้นด้วยโจทย์ genomics and medicine ฐานข้อมูลตอบ 278 รายการ

 

รายงานส่วนที่ 2 ข้อมูลธุรกิจ ข่าว จากฐานข้อมูล Lexis-Nexis

  • LexisNexis คือแหล่งบริการข้อมูลออนไลน์ ด้านกฏหมาย ข่าว ธุรกิจ (Legal, News and Business Information) ที่สำคัญแห่งหนึ่ง ประกอบด้วยเอกสารประมาณ 5 พันล้านเรื่อง รวบรวมมาจาก 34,000 แหล่ง

 

รายงานสารสนเทศเชิงวิเคราะห์  แผนที่ความรู้ (สิทธิบัตร งานวิจัย)
การแพทย์แบบจีโนมิกส์

Patent Map / Knowledge map
การแพทย์ยุคจีโนมิกส์, genomics medicine

สารสนเทศเชิงวิเคราะห์  ฉบับที่
11/2551 สิงหาคม  2551

เรียบเรียงโดย
รังสิมา เพ็ชรเม็ดใหญ่
ศูนย์บริการความรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี STKS
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

รายละเอียดเพิ่มเติม

PDF Download

21 ก.ค. 2552
0
แชร์หน้านี้: