10 Technologies to Watch 2025: ไฮโดรเจนสีฟ้าเทอร์คอยส์ (Turquoise Hydrogen)

ภาคอุตสาหกรรมประเภทที่ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ยาก (Hard-to-Abate) ที่ใช้ไฮโดรเจนในกระบวนการผลิต เช่น ปิโตรเลียม เหล็ก กำลังมองหาไฮโดรเจนทางเลือกมาใช้แทนไฮโดรเจนแบบดั้งเดิมที่ผลิตจากฟอสซิลและมีคาร์บอนฟุตพรินต์สูง โดยประเทศไทยมีแผนและความพร้อมที่จะเริ่มให้มีการใช้ไฮโดรเจนเชิงพาณิชน์ในภาคพลังงาน ตั้งแต่ปี 2030 เพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก

ไฮโดรเจนมีหลายประเภท แตกต่างกันตามกระบวนการผลิต วัตถุดิบที่ใช้ และผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น ไฮโดรเจนสีเขียว (green hydrogen) ผลิตด้วยกระบวนการแยกน้ำด้วยไฟฟ้า (electrolysis) ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้สูงสุด นับเป็นไฮโดรเจนที่สะอาดที่สุด แต่ต้นทุนยังสูง ไฮโดรเจนสีน้ำเงิน (blue hydrogen) แม้ยังใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลมาผลิต แต่ใช้เทคโนโลยีการดักจับ ใช้ประโยชน์ และกักเก็บคาร์บอน (CCUS: Carbon Capture Utilization and Storage) เข้ามาช่วย จนลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกลงได้ถึงร้อยละ 70-90 อย่างไรก็ตามเทคโนโลยี CCUS ยังมีข้อจำกัดด้านต้นทุนและการพัฒนา

จากข้อจำกัดของสองเทคโนโลยีดังกล่าว ไฮโดรเจนสีฟ้าเทอร์คอยส์ (turquoise hydrogen) จึงเป็นอีกทางเลือกที่น่าจับตา และเหมาะกับประเทศไทยที่ผลิตไฟฟ้าจากก๊าซธรรมชาติในสัดส่วนสูง เนื่องจากเทคโนโลยีนี้ผลิตไฮโดรเจนจากก๊าซธรรมชาติผ่านโครงสร้างพื้นฐานที่มีอยู่เดิมอย่างระบบท่อก๊าซได้ โดยนำมาผ่านการแยกสลายด้วยความร้อน (methane pyrolysis) ให้ไฮโดรเจนโดยไม่ปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ แถมยังให้ผลพลอยได้เป็นผงคาร์บอนที่นำไปใช้ต่อได้อีก และใช้พลังงานในการผลิตน้อยกว่าการผลิตไฮโดรเจนสีเขียว

ปัจจุบันการผลิตไฮโดรเจนสีฟ้าเทอร์คอยส์ก้าวหน้าไปมาก เช่น บริษัท Monolith สหรัฐอเมริกา เริ่มผลิตเชิงพาณิชย์ได้แล้ว ด้วยเทคโนโลยีพลาสมาความร้อนสูง ได้ไฮโดรเจนและผงคาร์บอนปริมาณสูง ลดก๊าซเรือนกระจกได้สูงถึงร้อยละ 99 แม้มีข้อจำกัดเรื่องการใช้พลังงานและระบบที่ซับซ้อนก็ตาม

ส่วนบริษัท Graphitic สหรัฐอเมริกา กลุ่มบริษัท BASF/TNO/KIT จากประเทศเยอรมนีและเนเธอร์แลนด์ และบริษัท Mitsubishi Heavy Industries (MHI) จากประเทศญี่ปุ่น ที่ใช้เทคโนโลยีการผลิตต่างกัน ยังอยู่ในระดับโรงงานต้นแบบ แต่ก็ได้ผลที่ค่อนข้างดี

ขณะที่ประเทศไทย ENTEC สวทช. ดำเนินการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีพื้นฐานที่เกี่ยวข้อง ซึ่งช่วยสนับสนุนการผลิตไฮโดรเจนสีฟ้าเทอร์คอยส์ได้ ตั้งแต่การผลิตไฮโดรเจนคาร์บอนต่ำจากก๊าซชีวภาพและของเสียจากอุตสาหกรรมเกษตร, พัฒนาเครื่องปฏิกรณ์ไพโรไลซิสพลังงานต่ำต้นแบบ, เชื่อมโยงเทคโนโลยีกับระบบพลังงานไฮโดรเจน พร้อมการประเมินด้านสิ่งแวดล้อม (LCA) และเศรษฐศาสตร์

นอกจากนี้ยังร่วมมือกับภาคอุตสาหกรรมและสถาบันการศึกษาทดสอบเทคโนโลยีการผลิตไฮโดรเจนจากโครงสร้างพื้นฐานที่ไทยมีและสร้างบุคลากรด้านไฮโดรเจน