แกะกล่องงานวิจัย : SIMPLE เรียนรู้ความหลากหลายทางชีวภาพผ่าน AR และ VR

📌 เกี่ยวกับอะไร ?

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) โดยสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืนประเทศฝรั่งเศส (IRD) และมหาวิทยาลัยเกิ่นเทอ (Can Tho University) ประเทศเวียดนาม ดำเนินโครงการ SIMPLE (Sustainability Issue Metaverse for Building Participatory Learning Environments) เพื่อพัฒนาหลักสูตรการศึกษาเสริมสร้างความรู้และความตระหนักเรื่องปัญหาสิ่งแวดล้อมให้แก่เยาวชนไทย

โดย สวทช. ได้เลือกหัวข้อการสูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพมาพัฒนาเป็นต้นแบบหลักสูตรและสื่อการเรียนรู้ ‘BiodiVRestorer (ไบโอเดิฟรีสตอเรอร์) : Immersive VR Experience for Biodiversity Restoration’ จนสำเร็จ และนำเวอร์ชันแรกไปทดสอบจัดกิจกรรมให้แก่เยาวชนไทยเป็นที่เรียบร้อยแล้ว

BiodiVRestorer คือโลกจำลองที่เปิดโอกาสให้เยาวชนได้สวมบทบาทเป็นนักฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพ ทำการสำรวจ วิเคราะห์ วางแผน และลงมือฟื้นฟูป่าด้วยตัวเอง ผ่านเทคโนโลยี AR (augmented reality) และ VR (virtual reality) ซึ่งผู้เข้าร่วมจะได้เห็นผลการฟื้นฟูป่าในทันทีผ่านระบบจำลองสถานการณ์ (simulation) ทั้งนี้ก็เพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจ พร้อมนำองค์ความรู้ไปใช้เป็นแนวทางในการอนุรักษ์และฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพอย่างเหมาะสมต่อไป

📌 ดีอย่างไร ?

BiodiVRestorer เป็นต้นแบบหลักสูตรและสื่อการเรียนรู้เรื่องการฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพสำหรับใช้จัดกิจกรรมการเรียนรู้เชิงปฏิบัติการแบบ 1 วัน ให้แก่นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย กิจกรรมจะเริ่มต้นจากการบรรยายเพื่อสร้างความตระหนักถึงสถานการณ์และความสำคัญของความหลากหลายทางชีวภาพของป่าไม้ในประเทศไทย แล้วจึงต่อด้วยการเรียนรู้วิธี ‘ฟื้นฟูป่า’ ผ่านการลงมือปฏิบัติจริงด้วยเทคโนโลยี AR และ VR

ในช่วงกิจกรรมฟื้นฟูป่า ผู้เข้าร่วมจะได้เรียนรู้ตั้งแต่การสำรวจป่าในโลกเสมือนเพื่อประเมินระดับความเสื่อมโทรมของพื้นที่ โดยอิงหลักเกณฑ์และวิธีการ Rapid Site Assessment (RSA) หรือการประเมินพื้นที่เบื้องต้นอย่างรวดเร็วที่เจ้าหน้าที่และนักอนุรักษ์ป่าไม้ใช้ในการปฏิบัติงานจริง ต่อด้วยการวางแผนฟื้นฟูป่าโดยคำนวณว่าควรนำพืชชนิดใดเข้าไปปลูกทดแทนในปริมาณเท่าไหร่เพื่อให้ระบบนิเวศกลับมาสมดุลและอุดมสมบูรณ์ได้อีกครั้ง จากนั้นจะออกเดินสำรวจป่าในโลกเสมือน เพื่อเลือกเก็บผลไม้ชนิดต่าง ๆ สำหรับนำมาฟื้นฟูป่า และขั้นตอนสุดท้ายคือการรับชมผลการฟื้นฟูป่าในช่วง 20 ปีให้หลัง

ผู้เข้าร่วมกิจกรรมจะได้ฝึกทักษะที่สำคัญ คือ ความละเอียดรอบคอบในการสังเกตและการวางแผน รวมทั้งได้รับความรู้จากการบรรยายในระหว่างทำกิจกรรม ซึ่งจะช่วยให้ผู้เข้าร่วมได้รู้จัก รัก และหวงแหนความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศไทย และร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการลงมือฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพด้วยความเข้าใจ เพื่อให้ระบบเกิดความสมดุล และมีความอุดมสมบูรณ์อย่างยั่งยืน

📌 ตอบโจทย์อะไร ?

คณะทำงานโครงการ SIMPLE ได้นำกิจกรรม BiodiVRestorer ไปนำร่องทดสอบจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้แก่นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายจำนวนกว่า 200 คน จาก 21 โรงเรียน ในกรุงเทพฯ, ปทุมธานี และเชียงใหม่เป็นที่เรียบร้อยแล้ว

พบว่านักเรียนได้รับทั้งความรู้ ความเข้าใจ และจดจำเนื้อหาสำคัญเกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพและการฟื้นฟูด้วยวิธีการที่เหมาะสมได้ในระยะยาวแล้ว ผ่านกิจกรรมที่สนุก ได้ลงมือทำจริง และได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างผู้เข้าร่วมกับวิทยากรด้วย

หลักสูตรและสื่อการเรียนรู้ที่คณะทำงานโครงการ SIMPLE พัฒนาขึ้นนี้ จึงเป็นหนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่จะมีส่วนช่วยสร้างความตระหนักเกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพและการฟื้นฟูระบบนิเวศอย่างเหมาะสมให้แก่เยาวชนไทย ให้พวกเขาได้นำองค์ความรู้ไปปรับใช้ สื่อสารอย่างถูกต้อง มีส่วนช่วยอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ และร่วมกันสร้างโลกใบนี้ให้เป็นบ้านที่ปลอดภัยสำหรับทุกชีวิตตลอดไป

📌 สถานะของงานวิจัย ?

ปัจจุบันโครงการ SIMPLE ในส่วนของประเทศไทยดำเนินมาถึงครึ่งทางแล้ว โดยคณะทำงานกำลังพัฒนาหลักสูตรให้สมบูรณ์มากยิ่งขึ้น ทั้งการปรับกระชับเนื้อหา และการเพิ่มกิจกรรมเกม VR ให้ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้กระบวนการฟื้นฟูป่าแบบครบขั้นตอนยิ่งขึ้น โดยในปี 2570 ซึ่งเป็นปีสุดท้ายของการดำเนินงาน คณะทำงานมีแผนที่จะพัฒนาหลักสูตรและสื่อการเรียนรู้ให้อยู่ในรูปแบบที่เหมาะแก่การนำไปติดตั้งยังแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ของประเทศไทย เพื่อให้เกิดการขยายผลการใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่

สำหรับผู้ที่สนใจนำหลักสูตรและสื่อการเรียนรู้ไปใช้จัดกิจกรรมในสถานศึกษา ติดต่อสอบถามได้ที่ ธนาคารทรัพยากรชีวภาพแห่งชาติ ไบโอเทค สวทช. อีเมล nbt.pr@nstda.or.th และติดตามรายละเอียดความคืบหน้าของโครงการได้ผ่าน www.project-simple.eu

รายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับงานวิจัย : ‘SIMPLE’ โครงการสร้างความตระหนักเรื่องความหลากหลายทางชีวภาพ เรียนรู้วิธีฟื้นฟูป่าผ่านโลกเสมือน AR และ VR

เรียบเรียงโดย ภัทรา สัปปินันทน์ ฝ่ายสร้างสรรค์สื่อและผลิตภัณฑ์ สวทช.
อาร์ตเวิร์กโดย ภัทรา สัปปินันทน์
ภาพประกอบโดย คณะทำงานโครงการ SIMPLE ประเทศไทย