Post Views: 61

สวทช. ผนึกกำลัง TH-RIN และเครือข่ายวิจัยเอเชียแปซิฟิก (APRI) หารือยกระดับมาตรฐานจริยธรรมวิจัยไทย ชูเกณฑ์สากลคัดกรองคุณภาพ สกัดภัย AI ปลอมแปลง

2 ธ.ค. 2568

ข่าว

ข่าวประชาสัมพันธ์

วันที่ 2 ธันวาคม 2568 – กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) โดย สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับ เครือข่ายจริยธรรมการวิจัยแห่งประเทศไทย (TH-RIN) และ เครือข่ายจริยธรรมการวิจัยแห่งเอเชียแปซิฟิก (APRI) จัดการประชุมโต๊ะกลมระดับนานาชาติ “Bridging Borders for Research Integrity: APRI & TH-RIN Collaboration Forum” ณ ห้องแถลงข่าว ชั้น 1 อาคารพระจอมเกล้า สป.อว. (โยธี) โดยมีผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้แทนจากสถาบันการศึกษา หน่วยงานวิจัยชั้นนำทั้งในและต่างประเทศกว่า 25 แห่ง เข้าร่วมแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และระดมความคิดเห็น เพื่อสร้างกลไกความร่วมมือระหว่างประเทศในการยกระดับมาตรฐานจริยธรรมการวิจัยของไทย ให้พร้อมรับมือกับความท้าทายใหม่ในยุคดิจิทัล

ศาสตราจารย์ ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ ประธานคณะกรรมการเครือข่าย TH-RIN และที่ปรึกษาอาวุโส สวทช. กล่าวเปิดงานความว่า “ความเชื่อมั่น (Trust) คือ รากฐานสำคัญของระบบนิเวศการวิจัย ในปัจจุบันบริบทการวิจัยโลกกำลังเผชิญกับความท้าทายทางจริยธรรมที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น ประเทศไทยจึงจำเป็นต้องมีกลไกการกำกับดูแลที่เข้มแข็งและเป็นระบบ เพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับประชาคมโลก และยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันของนักวิจัยไทยในเวทีสากล”

รู้เท่าทัน “ธุรกิจรับจ้างทำวิจัย” และ “AI” ความท้าทายใหม่ของวงการวิชาการ

ศาสตราจารย์ ดร.ธีรยุทธ วิไลวัลย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย บรรยายพิเศษหัวข้อ Paper Mills: A New Challenge for the Research and Academic Publishing นำเสนอข้อมูลสถานการณ์ปัญหาธุรกิจการซื้อขายผลงานวิจัย (Paper Mills) หรือกระบวนการผลิตงานวิจัยเชิงพาณิชย์ที่ขาดคุณภาพ ซึ่งเป็นประเด็นที่ทั่วโลกให้ความสำคัญ โดยพบว่าระบบการให้ผลตอบแทนทางการเงิน (Incentive) ที่มุ่งเน้นปริมาณการตีพิมพ์ อาจเป็นปัจจัยเสี่ยงที่กระตุ้นให้เกิดการกระทำผิดจริยธรรมได้ โดยในประเทศไทยได้มีการตรวจสอบความผิดปกติของนักวิจัยที่มีปริมาณงานตีพิมพ์สูงเกินจริง เพื่อรักษามาตรฐานทางวิชาการ

นอกจากนี้ ที่ประชุมยังได้หารือถึงผลกระทบของเทคโนโลยี Generative AI ที่มีความสามารถในการสร้างชุดข้อมูลภาพทางวิทยาศาสตร์เสมือนจริงได้อย่างแนบเนียน ซึ่งอาจถูกนำมาใช้สร้างผลการทดลองเท็จ ถือเป็นโจทย์ใหม่ที่หน่วยงานกำกับดูแลต้องเร่งพัฒนาเครื่องมือและมาตรการตรวจสอบให้เท่าทันเทคโนโลยี

เสนอปรับเปลี่ยนเกณฑ์ประเมิน มุ่งสู่ “คุณภาพเหนือปริมาณ”

ด้าน ศาสตราจารย์ ดร.วัชระ กสิณฤกษ์ จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้บรรยายในหัวข้อ Quantity Over Quality Trap สะท้อนมุมมองต่อวัฒนธรรมการตีพิมพ์ผลงาน โดยเสนอแนะให้หน่วยงานให้ทุนและสถาบันการศึกษา พิจารณาปรับเปลี่ยนเกณฑ์การประเมินนักวิจัย จากการเน้นจำนวน (Quantity) มาเป็นการพิจารณาที่คุณภาพ (Quality) และผลกระทบของงานวิจัยอย่างแท้จริง

ทั้งนี้ ในช่วงการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ผู้เข้าร่วมประชุมได้ร่วมอภิปรายถึงแนวปฏิบัติสากล อาทิ การใช้ระบบ Portfolio หรือการคัดเลือกผลงานเด่น (Best Papers) จำนวนจำกัดมาใช้ประกอบการพิจารณาทุนหรือตำแหน่ง แทนการนับจำนวนชิ้นงานทั้งหมด ซึ่งจะช่วยลดแรงกดดันและส่งเสริมให้เกิดงานวิจัยที่มีคุณภาพสูง

TH-RIN เดินหน้าขับเคลื่อนกลไก “จากนโยบายสู่การปฏิบัติ”

ศาสตราจารย์ ดร.สุภา หารหนองบัว จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และ ดร.พนารัตน์ พนัสจุฑาบูลย์ จากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ได้บรรยายถึงทิศทางและความก้าวหน้าของ TH-RIN โดยระบุว่า ประเทศไทยได้ยกระดับความตระหนักรู้ด้านจริยธรรมการวิจัยอย่างเป็นรูปธรรม โดย วช. ได้กำหนดให้การผ่านการอบรมด้านจริยธรรมการวิจัยเป็นหนึ่งในเงื่อนไขสำคัญของการขอรับทุนวิจัย

ซึ่งในปีที่ผ่านมามีนักวิจัยผ่านการรับรองแล้วกว่า 6,000 คน พร้อมกันนี้ TH-RIN กำลังเร่งสนับสนุนให้สถาบันอุดมศึกษาจัดตั้ง สำนักงานจริยธรรมการวิจัย (Office of Research Integrity – ORI) เพื่อเป็นกลไกหลักในการกำกับดูแล ให้คำปรึกษา และตรวจสอบภายในสถาบันด้วยความโปร่งใสและเป็นธรรม

ในช่วงท้าย ศาสตราจารย์ นพ.ประสิทธิ์ ผลิตผลการพิมพ์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และกรรมการเครือข่าย APRI และ TH-RIN ได้กล่าวสรุปทิศทางความร่วมมือในอนาคต โดยเน้นย้ำว่า ความร่วมมือวิจัยระดับนานาชาติขับเคลื่อนด้วยความเชื่อใจ การที่ประเทศไทยมุ่งมั่นยกระดับมาตรฐานจริยธรรมการวิจัยให้เป็นที่ประจักษ์ จะเป็นกุญแจสำคัญที่ทำให้นักวิจัยไทยได้รับความไว้วางใจและการยอมรับจากเครือข่ายวิจัยระดับโลก นำไปสู่การแลกเปลี่ยนเรียนรู้และการวิจัยร่วมที่ยั่งยืนระหว่าง TH-RIN และ APRI ต่อไป