ทรัพย์สินทางปัญญา หมายถึง ผลงานอันเกิดจากการประดิษฐ์คิดค้น หรือ สร้างสรรค์ของมนุษย์ ซึ่งเน้นที่ผลผลิตของสติปัญญาและความชำนาญ โดยไม่คำนึงถึงประเภทของการสร้างสรรค์ หรือวิธีในการแสดงออก

ทรัพย์สินทางปัญญา อาจเป็นสิ่งที่จับต้องได้ เช่น สินค้าต่างๆ หรือเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้ เช่น บริการ แนวความคิด กรรมวิธี เป็นต้น

ประเภทของทรัพย์สินทางปัญญา มี ดังนี้

1. ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม หมายถึง ความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ที่เกี่ยวกับสินค้าอุตสาหกรรมตางๆ ความคิดสร้างสรรค์นี้จะเป็นความคิดในการประดิษฐ์คิดค้น การออกแบบผลิตภัณฑ์ทางอุตสาหกรรม ซึ่งอาจจะเป็นกระบวนการ หรือเทคนิคในการผลิตที่ได้ปรับปรุงหรือคิดค้นขึ้นใหม่ หรือที่เกี่ยวกับตัวสินค้า หรือ ผลิตภัณฑ์ที่เป็นองค์ประกอบและรูปร่างสวยงามของตัวผลิตภัณฑ์ นอกจากนี้ยังรวมถึงเครื่องหมายการค้า หรือยี่ห้อ ชื่อและถิ่นที่อยู่ทางการค้าที่รวมถึงแหล่งกำเนิดสินค้าและการป้องกันการแข่งขันทางการค้าที่ไม่เป็นธรรม ทรัพย์สินทางอุตสาหกรรม จึงสามารถแบ่งออกได้ ดังนี้
  • สิทธิบัตร (Patent)
  • แบบผังภูมิวงจรรวม (Layout-Designs of Integrated Circuit)
  • เครื่องหมายการค้า (Trademark)
  • ความลับทางการค้า (Trade Secrets)
  • ชื่อทางการค้า (Trade Name)
  • สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (Geographical Indication)

2. ลิขสิทธิ์ หมายถึง งานหรือความคิดสร้างสรรค์ในสาขาวรรณกรรม ศิลปกรรม ดนตรีกรรม งานภาพยนตร์ หรือ งานอื่นใดในแผนกวรรณคดี หรือ แผนกศิลปะ แผนกวิทยาศาสตร์ ลิขสิทธิ์ยังรวมทั้งสิทธิข้างเคียง (Neighboring Right) ด้วย

กรณีสิทธิบัตร
ผลงานหรือการประดิษฐ์ที่ขอรับสิทธิบัตรต้องมีลักษณะสำคัญ ดังนี้

1. ต้องเป็นสิ่งใหม่
คำว่า “ใหม่” หมายความว่า งานนั้นต้องไม่เป็นสิ่งที่มีหรือใช้กันแพร่หลายในราชอาณาจักรก่อนวันขอรับสิทธิบัตร ต้องไม่มีการเปิดเผยรายละเอียดในเอกสารหรือสิ่งพิมพ์ที่ได้เผยแพร่อยู่แล้วไม่ว่าในหรือนอกประเทศก่อนวันขอรับสิทธิบัตร เว้นแต่เป็นการเปิดเผยโดยผู้ประดิษฐ์เองในงานแสดงสินค้าระหว่างประเทศ หรือในงานแสดงต่อสาธารณชนของทางราชการเป็นเวลาไม่เกิน 12 เดือน ก่อนที่จะมีการขอรับสิทธิบัตร นอกจากนั้นยังต้องไม่เป็นงานที่ยื่นขอรับสิทธิบัตรหรือได้รับสิทธิบัตรแล้วไม่ว่าในหรือนอกประเทศ
2. มีขั้นการประดิษฐ์ที่สูงขึ้น
การประดิษฐ์ที่จะขอรับสิทธิบัตรต้องไม่ใช่ผลิตภัณฑ์หรือกรรมวิธีที่สามารถคิดหรือทำได้โดยง่าย โดยผู้ที่มีความรู้พื้นฐานทั่วไปในเรื่องนั้น โดยเฉพาะเมื่อสิ่งที่ทำขึ้นเพียงการใช้ทักษะของช่างฝีมือเท่านั้น เช่น การติดล้อที่ขาเก้าอี้เพื่อให้เลื่อนไปมาได้ เป็นต้น
3. สามารถประยุกต์ในทางอุตสาหกรรมได้
การประดิษฐ์ที่จะขอรับสิทธิบัตรต้องเป็นผลิตภัณฑ์หรือกรรมวิธีที่สามารถทำให้เกิดขึ้นได้จริง และสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการผลิตทางอุตสาหกรรม รวมทั้งหัตถกรรม เกษตรกรรม และพาณิชยกรรม


กรณีสิทธิบัตรการออกแบบผลิตภัณฑ์
การออกแบบผลิตภัณฑ์ที่จะขอรับสิทธิบัตรต้องมีลักษณะดังนี้

1. ต้องเป็นการออกแบบผลิตภัณฑ์ใหม่
การออกแบบผลิตภัณฑ์นั้นต้องไม่ใช่แบบผลิตภัณฑ์ที่ได้มีการผลิตหรือมีการใช้ในการผลิตอย่างแพร่หลายอยู่แล้วในประเทศก่อนวันขอรับสิทธิบัตร หรือเป็นแบบผลิตภัณฑ์ที่ได้มีการเปิดเผยภาพในเอกสารหรือสิ่งตีพิมพ์ไม่ว่าจะในหรือต่างประเทศก็ตาม หรือเป็นแบบผลิตภัณฑ์ที่ได้มีการประกาศโฆษณามาก่อนวันขอรับสิทธิบัตร
2. ต้องเป็นการออกแบบผลิตภัณฑ์เพื่ออุตสาหกรรมหรือหัตถกรรม
คือ เป็นแบบผลิตภัณฑ์ที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการผลิตทางอุตสาหกรรม หรือ หัตถกรรมได้


กรณีอนุสิทธิบัตร
การประดิษฐ์ที่ขอรับอนุสิทธิบัตรต้องมีลักษณะเช่นเดียวกับสิทธิบัตรการประดิษฐ์แต่ไม่ต้องมีขั้นการประดิษฐ์ที่สูงขึ้น

ได้ เป็นการคุ้มครองการออกแบบผลิตภัณฑ์ ที่เรียกว่า "สิทธิบัตรการออกแบบ"

• นโยบายของ สวทช. มุ่งเน้นส่งเสริมให้มีการถ่ายทอดเทคโนโลยี เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อประเทศ ดังนั้น พันธกิจหลักของ TLO คือ การนำเทคโนโลยีหรือทรัพย์สินทางปัญญาของ สวทช. ออกสู่เชิงพาณิชย์และสาธารณประโยชน์
• การนำเทคโนโลยีออกสู่เชิงพาณิชย์นั้นช่วยให้นักวิจัยได้รับทราบถึงความต้องการของตลาดและอุตสาหกรรมในประเทศ ก่อให้เกิดความร่วมมือกันระหว่างผู้ประกอบการ และนักวิจัย และได้รับผลตอบแทนกลับมาในรูปแบบของรายได้เพื่อสนับสนุนการวิจัยต่อไป
• การอนุญาตให้ใช้สิทธิเทคโนโลยีเป็นสิ่งหนึ่งที่พิสูจน์ถึง ความสำเร็จในการวิจัยและกระตุ้นให้หน่วยงานต่างๆ เพิ่มการให้ทุนเพื่อการสนับสนุนการวิจัยมากขึ้น เนื่องจากผู้ให้ทุนสามารถเห็นประโยชน์ที่เกิดขึ้นจริงต่อเศรษฐกิจและสังคม

1. ติดต่อประสานงานกับTLOเพื่อแจ้งชื่อผลงานวิจัยที่ท่านสนใจขอรับอนุญาตให้ใช้สิทธิและขอข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสถานะความพร้อมของผลงานวิจัยนั้น
2. ดำเนินการเจรจาร่วมกันในขอบเขตของการอนุญาตสิทธิ (Term of Licensing)
    • ขอบเขตของเทคโนโลยีที่อนุญาตให้ใช้สิทธิ (Scope of Technology)
    • ระยะเวลาเงื่อนไขของการใช้สิทธิในเทคโนโลยี
    • บทบาท หน้าที่ และความรับผิดชอบของผู้อนุญาตใช้สิทธิและผู้รับอนุญาตใช้สิทธิ
    • ขอบเขตของการอนุญาตให้ใช้สิทธิในเทคโนโลยี (ในประเทศไทยหรือทั่วโลก)
    • ค่าตอบแทนจากการถ่ายทอดเทคโนโลยี โดยบริษัทจะเป็นผู้รับผิดชอบค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ ซึ่งแบ่งเป็น
       - ค่าเปิดเผยเทคโนโลยี (Disclosure fee)
       - ค่าตอบแทนการใช้สิทธิรายปี (Royalty fee)
3. การจัดทำและลงนามสัญญาอนุญาตให้ใช้สิทธิ (Contractual Arrangement)
4. ดำเนินการถ่ายทอดเทคโนโลยี (Technology Transfer) ตามแผนงานที่ตกลงกันไว้
5. การติดตามหลังการอนุญาตให้ใช้สิทธิ การให้คำปรึกษา หลังการถ่ายทอดเทคโนโลยีจะมีการติดตามสถานภาพของเทคโนโลยีที่ได้อนุญาตใช้สิทธิไป โดยพบปะเยี่ยมชม รวมถึงรับฟังปัญหา เพื่อหาแนวทางแก้ไข

• ผู้สนใจขอใช้สิทธิในเทคโนโลยี ต้องมีขีดความสามารถทางเทคนิค ทางการตลาด การเงินและการจัดการโครงการ เพียงพอที่จะนำเทคโนโลยีไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ได้
• ผู้สนใจขอใช้สิทธิในเทคโนโลยี ต้องมีความตั้งใจจริงที่จะนำเทคโนโลยีที่ต้องการไปใช้ให้เกิดประโยชน์ในเชิงพาณิชย์ เช่น ผลิตผลิตภัณฑ์ใหม่ พัฒนาผลิตภัณฑ์เดิม ลดต้นทุนการผลิต/บริการ และสร้างมูลค่าเพิ่มจากสิ่งเหลือใช้ เป็นต้น
• ผู้สนใจขอใช้สิทธิในเทคโนโลยี ควรมีความรู้พื้นฐาน ความสนใจพิเศษ และ/หรือ บุคลากรที่เหมาะสมในการรับสิทธิในการใช้เทคโนโลยี
• ผู้สนใจขอใช้สิทธิในเทคโนโลยี ควรทำการประเมินโอกาสทางการตลาดเบื้องต้นของเทคโนโลยีที่สนใจไว้ล่วงหน้า

• ทำการถ่ายทอด เปิดเผย เทคโนโลยีให้ผู้รับจนครบถ้วนตามที่ได้ตกลงกันไว้
• การเก็บรักษาความลับ โดยนักวิจัย และผู้ช่วยวิจัยในโครงการที่มีการอนุญาตใช้สิทธิ จะต้องไม่เปิดเผยข้อมูลที่เกี่ยวกับเทคโนโลยีให้ผู้อื่นที่มิใช้ผู้รับอนุญาตใช้สิทธิทราบ
• นักวิจัยสามารถดำเนินการวิจัยและพัฒนาต่อยอดผลงานวิจัยได้ โดยผลงานที่สวทช.ต่อยอดจะแจ้งให้ผู้รับอนุญาตทราบ และพิจารณารับสิทธิ

• ผู้รับอนุญาตจะต้องดำเนินการใช้ประโยชน์ในเชิงพาณิชย์จากเทคโนโลยีนี้ ตามระยะเวลาที่กำหนดในสัญญา
• ผู้รับอนุญาตใช้สิทธิในเทคโนโลยีไม่สามารถโอนสิทธินี้ต่อให้แก่ผู้อื่น
• การจ่ายค่าตอบแทนการใช้สิทธิรายปี (Royalty Fee) ผู้รับอนุญาตต้องรายงานผลการดำเนินงานเพื่อเป็นข้อมูลแก่ผู้อนุญาต