Feature Articles

ประโยคที่ว่า จุดหมายนั้นสำคัญ แต่ระหว่างทางที่เดินด้วยกันนั้นสำคัญกว่า เป็นบทสรุปที่ไม่เกินจริงกับเรื่องราวที่เกิดขึ้นกับเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนใต้ร่มบุญเกษตรอินทรีย์ จังหวัดสงขลา ที่ น.ส.เลอทีชา เมืองมีศรี นักวิชาการ สท. ได้บอกเล่าเรื่องราวดีๆ จากการทำงานกับเกษตรกรกลุ่มนี้ ภายใต้ “โครงการการยกระดับเครือข่ายผู้ผลิตผักปลอดภัย/อินทรีย์ด้วยเทคโนโลยีโรงเรือนและการบริหารจัดการผลิตพืชผัก ภายใต้สภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลง ปี 2” ที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) หรือ สวก.  ช่วงเดือนเมษายนที่ผ่านมา ระหว่างที่พวกเราลงพื้นที่ติดตามผลการปรับใช้องค์ความรู้และเทคโนโลยีโรงเรือนปลูกพืชและการบริหารจัดการการผลิตผักในพื้นที่จังหวัดสงขลา ตานูน–มนูญ แสงจันทร์ศิริ ประธานเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนใต้ร่มบุญเกษตรอินทรีย์ จังหวัดสงขลา ได้พาพวกเราไปรู้จักกับ พี่บูรณ์–ฐิติพร บุญพรรณ หญิงสาวพิการขาขาดที่ตำบลเขามีเกียรติ อำเภอสะเดา พี่บูรณ์ ยึดอาชีพแปรรูปทุกอย่างที่ขายได้ เน้นนำวัตถุดิบในท้องถิ่นมาเพิ่มมูลค่า ไม่ว่าจะเป็นน้ำพริกกุ้งเสียบ น้ำพริกนรก กระท้อนทรงเครื่อง มะม่วงหาวมะนาวโห่แช่อิ่ม ตานูนบอกว่าพี่บูรณ์สนใจปลูกผักส่งห้างโดยผ่านเครือข่ายฯ

ประเทศไทยผลิตและส่งออกผลิตภัณฑ์มันสำปะหลังแปรรูปมากเป็นอันดับต้นของโลก โดยในปี 2564 กรมการค้าต่างประเทศรายงานว่าประเทศไทยส่งออกมันสำปะหลังแปรรูปเป็นมูลค่ารวมสูงกว่า 1.23 แสนล้านบาท แต่ทว่าหลังจากช่วงปี 2562 ที่ไทยเริ่มพบรอยโรคใบด่างมันสำปะหลัง (Cassava ​Mosaic Disease: CMD) และประกาศการระบาดอย่างเป็นทางการในปี 2565 อุตสาหกรรมมันสำปะหลังกลับต้องเผชิญกับความสั่นคลอนจากการขาดแคลนวัตถุดิบเรื่อยมา เพราะโรค CMD นอกจากจะทำให้หัวมันแคระแกร็นและคุณภาพผลผลิตตกต่ำแล้ว ยังเป็นโรคที่แพร่ระบาดได้ง่าย รวดเร็ว แต่ยับยั้งการแพร่ระบาดยากเพราะมีแมลงหวี่ขาวเป็นตัวกระจายโรค พื้นที่เพาะปลูกมันสำปะหลังส่วนใหญ่ของไทยจึงกลายไปเป็นพื้นที่สีแดงหรือพื้นที่ที่ต้องเผชิญปัญหาโรค CMD ระบาดภายในระยะเวลาเพียง 2-3 ปี อย่างไรก็ตามท่ามกลางวิกฤตใหญ่ที่ทำให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมต้องแบกรับภาระต้นทุนที่สูงขึ้น ยังมีผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน รวมถึงเกษตรกรผู้เพาะปลูกมันสำปะหลังที่เลือกยืนหยัดหาแนวทางฝ่าฟันวิกฤตนี้ เพราะพวกเขาเชื่อว่า ‘การสู้ไปด้วยกันจะนำไปสู่การผ่านพ้นวิกฤตได้’ ปัญหาเกิด ‘ตัวกลางเร่งขยับ’ ชวินทร์ ปลื้มเจริญ นักวิชาการ สถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร (สท.)