เปิดประวัติแก๊สน้ำตา เรียกน้ำตามากว่าศตวรรษ

แก๊สน้ำตา ภาษาอังกฤษคือ tear gas หรือ asphyxiant, lachrymatory gas, lacrimator, lachrymator, poison-gas, riot control agent ฯลฯ
แก๊สน้ำตาเป็นชื่อเรียกกลุ่มสารเคมีที่ก่อให้เกิดความระคายเคืองตา จมูก ปาก ระบบทางเดินหายใจ ผิวหนัง นำมาใช้เพื่อยับยั้ง สกัด ขัดขวาง ขัดจังหวะคนให้หยุดทำกิจกรรมที่ทำอยู่ไปชั่วขณะ
แม้จะชื่อแก๊สน้ำตาแต่สถานะไม่ใช่แก๊ส สารที่บรรจุอยู่ข้างในเป็น “ของเหลว” หรือ “ของแข็งที่เป็นฝุ่นผง”
แก๊สน้ำตาเปิดตัวครั้งแรกในช่วงต้นสงครามโลกครั้งที่ 1 เมื่อเดือนสิงหาคม ปี พ.ศ. 2457 โดยกองทหารฝรั่งเศสใช้ระเบิดมือที่บรรจุสารไซลิลโบรไมด์ (xylyl bromide) สู้รบกับทหารเยอรมัน (แต่บางแหล่งก็บอกว่าสารที่ใช้อาจจะเป็นเอทิลโบรโมอะซีเตตซึ่งฝรั่งเศสเคยทดสอบใช้งานก่อนจะเกิดสงครามโลก)
หลังจากจบสงครามโลกครั้งที่ 1 ธุรกิจแก๊สน้ำตาเฟื่องฟูขึ้น โดยเฉพาะในสหรัฐอเมริกา
สารเคมีที่นำมาใช้ทำแก๊สน้ำตามีหลายประเภท หลายสูตร ที่นิยมใช้ในปัจจุบันคือ CS (chlorobenzylidenemalononitrile), CN (chloroacetophenone), CR (dibenzoxazepine) และ OC หรือสเปรย์พริก
แก๊ส CS คิดค้นโดย Ben Corson และ Roger Stoughton นักวิทยาศาสตร์ชาวอเมริกัน ในปี พ.ศ. 2471 (ชื่อ CS ก็มาจากอักษรตัวแรกของนามสกุลของทั้งสองคน)
สเปรย์พริก (OC) ทำมาจาก oleoresin capsicum ซึ่งเป็นสารสกัดจากพริก มีฤทธิ์แสบร้อน
ในยุคแรก ๆ แก๊สน้ำตาบรรจุในระเบิดมือ แต่ก็มีการพัฒนารูปแบบไปตามกาลเวลา มีทั้งที่เป็นกระป๋อง ขวดสเปรย์ ปืน อาจใช้ขว้าง ปา พ่น หรือยิง
ปี พ.ศ. 2536 มีข้อตกลงห้ามใช้แก๊สน้ำตา “ในการทำสงคราม” ตามอนุสัญญาห้ามอาวุธเคมี (Chemical Weapons Convention) แต่ยังสามารถใช้แก๊สน้ำตาในการสลายจลาจลได้ ด้วยการตีความว่ามันเป็นอาวุธที่ไม่ได้มุ่งเอาชีวิตเป็นหลัก (less lethal weapon) อย่างไรก็ตามแก๊สน้ำตาอาจแค่สร้างความระคายไปจนถึงทำให้บาดเจ็บ เจ็บหนัก หรือเสียชีวิตได้ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์และวิธีการใช้
คณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติระบุหลักการใช้งานแก๊สน้ำตาในการควบคุมจลาจลไว้ว่า ต้องยิง/ขว้างจากระยะไกล เป็นวิถีโค้งให้ไปตกหน้าฝูงชน ไม่ยิง/ขว้างใส่คนโดยตรง ไม่ใช้ในที่แคบที่ไม่มีอากาศถ่ายเท
แก๊สน้ำตาออกฤทธิ์ได้ทันที และคงอยู่ได้นานประมาณ 15-30 นาที
หลังจากสัมผัส ให้รีบออกจากบริเวณนั้นไปยังพื้นที่โล่งหรือหลบขึ้นที่สูง (ละอองสารเคมีจะตกลงพื้น) แล้วชำระล้างทั่วร่างกายด้วยน้ำเปล่าโดยด่วน ถ้ารู้สึกแสบตาให้ล้างตาด้วยการลืมตาในน้ำเปล่า 10-15 นาที
หลีกเลี่ยงการสัมผัสแก๊สน้ำตาให้มากที่สุด เสื้อผ้าหรือสิ่งของที่โดนแก๊สน้ำให้ถอดใส่ถุงพลาสติกรวมไว้ ก่อนนำไปซัก/ล้าง ไม่ควรใช้น้ำร้อนเพราะอาจทำให้สารเคมีระเหยได้
อาการที่อาจเกิดขึ้นจากการโดนแก๊สน้ำตา ได้แก่ ระคายเคืองตา น้ำตาไหล มองภาพไม่ชัด ตาแดง จมูกบวมแดง น้ำมูกไหล ปากบวม น้ำลายไหลตลอดเวลา เกิดภาวะกลืนลำบาก แน่นหน้าอก ไอ หายใจติดขัด หายใจไม่อิ่ม ผิวหนังไหม้ มีผื่น คลื่นไส้ อาเจียน
อาการข้างเคียงร้ายแรงจากการโดนแก๊สน้ำตาอาจถึงขั้นตาบอด หรือเสียชีวิตจากสารเคมีปริมาณมากเข้าไปทำลายระบบทางเดินหายใจและปอด