ชวนเที่ยวบ้านของปลาที่รอการกลับมาของเหยี่ยว

เรื่องโดย ชวลิต วิทยานนท์ และ จารุปภา วะสี

การหมุนเวียนของฤดูกาลและระบบน้ำธรรมชาติทำให้ระบบนิเวศของทุ่งน้ำหลากในตำบลท่าเรืออำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก มีความอุดมสมบูรณ์ และมีความหลากหลายทางชีวภาพของสิ่งมีชีวิต ซึ่งไม่เพียงแค่พืชน้ำและสัตว์น้ำเท่านั้น แต่ยังมีสัตว์อื่น ๆ เช่น หนู งู นกน้ำ รวมทั้งนกนักล่าอพยพจำพวกเหยี่ยว อินทรี และแร้ง หลายพันตัวเข้ามาพักอาศัยในฤดูหนาว

ทุ่งน้ำหลากตำบลท่าเรือได้รับการประกาศเป็นพื้นที่สำคัญของนกในระดับนานาชาติ เป็นแหล่งพักพิงและทำรังของเหยี่ยวดำจำนวนมาก แน่นอนว่าในฤดูหนาวปีนี้เหยี่ยวดำและนกอพยพอีกหลายชนิดกำลังจะกลับมาเยือนที่แห่งนี้อีกครั้ง คนในพื้นที่ตำบลท่าเรือและผู้ที่เกี่ยวข้องจึงเริ่มนับถอยหลัง เชิญชวนผู้ที่สนใจมาร่วมต้อนรับอาคันตุกะเหล่านี้ใน “เทศกาลต้อนรับเหยี่ยวอพยพ ครั้งที่ 2” ที่จะเริ่มขึ้น ณ ทุ่งใหญ่นกเหยี่ยวตำบลท่าเรือ ในวันที่ 30 พฤศจิกายน ถึง 1 ธันวาคม ที่กำลังจะมาถึง

ปกติแล้วจะมีเหยี่ยวหูดำ (Milvus lineatus) กว่า 2,000 ตัว เหยี่ยวดำโกวินทะ (Milvus migrans govinda) มากกว่า 200 ตัว และนกนักล่าอื่น ๆ จากไซบีเรียและอินเดียมารวมนอนที่ทุ่งนกเหยี่ยว ในฤดูอพยพช่วงเดือนกันยายนถึงมีนาคมของทุกปี ที่นี่เป็นพื้นที่รวมนอนใหญ่สุดในเมืองไทย รายล้อมด้วยทุ่งนาข้าวน้ำลึกราวแสนไร่ในเขตรอยต่อจังหวัดนครนายกกับปราจีนบุรี ซึ่งเป็นนาน้ำลึกผืนใหญ่สุดแหล่งสุดท้ายของไทย

ฝูงนกเหยี่ยวหนีหนาวมาพักพิงที่นี่ปีละ 6 เดือน ราว 15 ปีแล้ว ออกหากินจับหนู งู ปลา กบ เขียดในทุ่งนาโดยรอบ โดยเฉพาะหนูนา ศัตรูหลักของนาข้าว ที่เจ้าเหยี่ยวช่วยกำจัดให้ปีละหลายแสนตัว

ชาวตำบลท่าเรือช่วยกันดูแลสิ่งแวดล้อมอย่างดีตามวิถีคนท่าเรือ ทำให้ตำบลท่าเรือกลายเป็นบ้านร่มเย็นของชีวิตมากมาย และได้รับการยกย่องเป็นพื้นที่สำคัญต่อการอนุรักษ์ธรรมชาติในระดับโลก เช่น พื้นที่สำคัญของนกในระดับนานาชาติ (important bird area) บ้านหลังสุดท้ายของปลาซิวสมพงษ์ (1 ใน 100 สัตว์ใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่งของโลกตามเกณฑ์ IUCN Red List) พื้นที่อนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพนอกเขตพื้นที่คุ้มครอง (other effective area-based conservation measures: OECMs) นำร่อง 1 ใน 2 แห่งของไทย คู่กับพื้นที่อนุรักษ์ทางทะเลและชายฝั่งที่อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา

การจัดงานในปีนี้ คณะผู้จัดอยากชวนคนรักสิ่งแวดล้อม รักนก รักปลา รักนา และรักผู้คน มาเยี่ยมเหยี่ยวดำและผองเพื่อนในเทศกาลต้อนรับเหยี่ยวอพยพ ที่ชาวตำบลท่าเรือ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และ อบต. ร่วมกับอีกกว่า 20 หน่วยงาน ซึ่งรับรองว่าจัดขึ้นอย่างอบอุ่น เป็นกันเอง ครบทุกมิติ ประทับใจแน่นอน

เพราะนอกจากจะได้ชมเหยี่ยวแล้วยังจะได้เรียนรู้วิถีชีวิตชุมชนทุ่งน้ำหลาก ชิมและชอปผลิตภัณฑ์สดใหม่จากทุ่งนาธรรมชาติ จาก 8 หมู่บ้าน และ 2 โรงเรียนในตำบลท่าเรือ ที่แค่อ่านชื่อก็หิวแล้ว จัดมาเต็มขบวนทั้งปลาแดดเดียวและปลาเค็มจากปลาท้องนาหลากชนิด ปลาส้มปลาตะเพียน ปลาร้าทอด แจ่วบองลั่นทุ่ง ขนมจีนน้ำยาปลาช่อน แกงเขียวหวานปลากราย ปลาดุกเส้น กระยาสารท ทองม้วน และขนมไทยต่างๆ

คนที่ชอบชมการแสดง ก็มีทั้งการแสดง นิทรรศการ ผลงานประกวดภาพวาด คลิปวิดีโอ และการแข่งขันแฟนพันธุ์แท้ทุุ่งใหญ่นกเหยี่ยว ของลูกหลานชาวปากพลีจากโรงเรียนวัดลำบัวลอย โรงเรียนวัดเกาะกา โรงเรียนวัดโพธิ์ปากพลี โรงเรียนปากพลีวิทยาคาร และโรงเรียนวัดป่ามะไฟมาให้ชม ส่วนสายกิจกรรมชอบการแข่งขันก็พลาดไม่ได้กับการแข่งขันจับปลาไหล กอล์ฟบก และตะลุยด่านวิถีชาวท่าเรือ ชิงรางวัลจากวิถีชุมชนตำบลท่าเรือ

สายวิชาการก็ร่วมติดตามความรู้ล่าสุดจากงานวิจัย ฟังแนวทางการดูแลและจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และร่วมกิจกรรมทดลองปฏิบัติการในห้องเรียนสิ่งแวดล้อม ซึ่งหน่วยงานต่าง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนมาร่วมให้ความรู้และแลกเปลี่ยนประสบการณ์กันแบบเต็ม ๆ เน้น ๆ

พลาดแล้วจะเสียใจ ลงปฏิทินกันไว้ แล้วพบกันนะจ๊ะ