นักวิจัยค้นพบหลักฐานทางพันธุกรรมจากซากโบราณ บ่งชี้ว่าประชากรมนุษย์ในแอฟริกาใต้บางกลุ่มเคยถูกตัดขาดทางพันธุกรรมจากประชากรอื่น ๆ ทั่วโลกเป็นเวลายาวนานเกือบ 100,000 ปี ซึ่งเผยให้เห็นความหลากหลายทางพันธุกรรมของมนุษย์ยุคแรกที่สุดขั้วและให้ข้อมูลเชิงลึกใหม่เกี่ยวกับวิวัฒนาการของ Homo sapiens
Homo sapiens (โฮโม เซเปียนส์) คือชื่อวิทยาศาสตร์ของมนุษย์ปัจจุบัน (Anatomically Modern Humans) ซึ่งมีความหมายว่า “มนุษย์ที่ฉลาด” หรือ “ผู้มีปัญญา” เป็นสปีชีส์เดียวที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในสกุล Homo โดยถือกำเนิดขึ้นในทวีปแอฟริการาว 200,000-300,000 ปีก่อน และมีลักษณะทางกายวิภาคและพฤติกรรมที่ก้าวหน้ากว่ามนุษย์สายพันธุ์อื่นที่สูญพันธุ์ไปแล้ว
ทีมนักวิทยาศาสตร์นานาชาติได้วิเคราะห์จีโนม (genome) หรือข้อมูลทางพันธุกรรมทั้งหมดของมนุษย์ยุคหิน 28 คน ที่อาศัยอยู่ในแอฟริกาใต้ในช่วง 10,200 ถึง 150 ปีก่อน การศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Nature เปิดเผยผลลัพธ์ที่น่าทึ่งว่า กลุ่มคนล่าสัตว์และเก็บของป่าในแอฟริกาใต้กลุ่มนี้มีความแตกต่างทางพันธุกรรมจากประชากรมนุษย์อื่น ๆ ทั่วโลกมาเป็นเวลานานอย่างน้อย 200,000 ปี
การเปรียบเทียบจีโนมของมนุษย์ยุคหินจากแอฟริกาใต้กับจีโนมของมนุษย์ยุคหินและมนุษย์ปัจจุบันจากส่วนอื่น ๆ ของโลก ชี้ให้เห็นว่ากลุ่มคนเหล่านี้ได้ใช้ชีวิตอย่างโดดเดี่ยวทางพันธุกรรมเป็นระยะเวลานานมาก การวิเคราะห์เพิ่มเติมบ่งชี้ว่า การผสมข้ามสายพันธุ์ (gene flow) หรือการถ่ายเททางพันธุกรรมจากประชากรอื่น ๆ เช่นจากแอฟริกาตะวันออกและตะวันตก เพิ่งจะเริ่มปรากฏอย่างชัดเจนในกลุ่มนี้เมื่อราว 1,400 ปีก่อนเท่านั้น
แม้ว่ากลุ่มนี้จะไม่ได้มีการอพยพของกลุ่มใหม่เข้ามาในพื้นที่ก่อนหน้าช่วงเวลาดังกล่าว แต่ข้อมูลพันธุกรรมก็ยังบ่งชี้ว่าในช่วงเวลาที่สภาพอากาศเอื้ออำนวย สมาชิกของประชากรทางใต้ก็อาจจะมีการย้ายถิ่นฐานขึ้นไปทางเหนือได้ เช่น มีการพบร่องรอยทางพันธุกรรมของประชากรทางใต้ในกลุ่มบุคคลที่อาศัยอยู่ในประเทศมาลาวีในปัจจุบันเมื่อประมาณ 8,000 ปีก่อน
นักวิจัยพบว่าการแยกตัวและโดดเดี่ยวทางพันธุกรรมที่ยาวนานเกือบ 100,000 ปีนี้ ทำให้เกิดรูปแบบของความหลากหลายทางพันธุกรรมในประชากรโบราณของแอฟริกาใต้ที่แตกต่างอย่างน่าทึ่ง โดยถือเป็น “ขั้วสุด” (extreme end) ของความผันแปรทางพันธุกรรมของมนุษย์ (human genetic variation)
การค้นพบยีนที่มีเอกลักษณ์และแตกต่างอย่างมากนี้มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะมันช่วยให้เราเข้าใจภาพรวมของการวิวัฒนาการของ Homo sapiens ได้ดียิ่งขึ้น โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่มนุษย์ยุคใหม่เริ่มก่อตัวขึ้น ซึ่งอาจเป็นการเปิดเผยข้อมูลวิวัฒนาการที่มีเฉพาะในมนุษย์
ผลการศึกษานี้ท้าทายความเข้าใจเดิม ๆ เกี่ยวกับการกระจายตัวและการผสมผสานทางพันธุกรรมของมนุษย์ยุคแรก และตอกย้ำว่าแอฟริกาใต้เป็นแหล่งกำเนิดที่สำคัญและมีความหลากหลายทางพันธุกรรมของมนุษย์เป็นอย่างมาก การค้นพบนี้ไม่เพียงแต่ให้ความกระจ่างเกี่ยวกับวิวัฒนาการในภูมิภาค แต่ยังช่วยให้เราสามารถสร้างแผนที่ของความหลากหลายทางพันธุกรรมมนุษย์ในอดีตได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น
การทำความเข้าใจความหลากหลายทางพันธุกรรมที่สุดขั้วนี้ จะช่วยในการระบุยีนที่สำคัญต่อการปรับตัวของมนุษย์ในสภาพแวดล้อมที่แตกต่างกัน และอาจมีนัยยะสำคัญต่อการแพทย์และพันธุศาสตร์ประชากรในปัจจุบัน
ℹ️ แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- Nature : Homo sapiens-specific evolution unveiled by ancient southern African genomes
- LiveScience : An extreme end of human genetic variation
About Author
