Production Automation

Production Automation   

ทางออกการขาดแคลนแรงงานภาคอุตสาหกรรม

การขาดแคลนแรงงานกลายเป็นโจทย์ใหญ่ของอุตสาหกรรมการผลิตไทยในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดยเฉพาะเมื่อแรงงานวัยหนุ่มสาวเข้าสู่ตลาดน้อยลง ขณะที่ความต้องการผลิตยังคงเติบโต การพึ่งพาแรงงานคนอย่างเดียวไม่สามารถตอบโจทย์ได้อีกต่อไป ดังนั้น “Production Automation” หรือระบบการผลิตอัตโนมัติ จึงถูกมองว่าเป็นหนึ่งในกลไกสำคัญที่จะช่วยให้อุตสาหกรรมไทยก้าวพ้นข้อจำกัดด้านแรงงาน และยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขัน

ในเชิงโครงสร้าง องค์กรระดับโลกอย่าง PwC, BCG และ Gartner ต่างชี้ตรงกันว่าการลงทุนด้าน Automation ไม่ใช่เพียงแค่การทดแทนแรงงาน แต่คือการสร้าง “Resilient Supply Chain” และ “Smart Factory” ที่สามารถตอบสนองความผันผวนของตลาดและความต้องการที่เปลี่ยนแปลงได้อย่างยืดหยุ่น รายงานของ PwC ระบุว่า บริษัทผู้ผลิตที่นำระบบอัตโนมัติและ AI มาใช้เต็มรูปแบบสามารถลดต้นทุนแรงงานได้ถึง 25–40% ขณะเดียวกันยังเพิ่ม OEE (Overall Equipment Effectiveness) ได้สูงกว่า 30% เมื่อเทียบกับคู่แข่งที่ยังพึ่งแรงงานเป็นหลัก

ในบริบทของประเทศไทย Industry 4.0 Readiness Assessment ได้มีการพัฒนาเกณฑ์ประเมินด้าน Production Automation โดยแบ่งการพิจารณาขั้นตอนการผลิตออกเป็นสองลักษณะ ได้แก่

• Production Processes – กระบวนการและขั้นตอนที่มีการแปรรูปวัตถุดิบ (Raw Materials) ไปสู่ WIP (Work in Process) และกลายเป็น Finished Goods

• Support Processes – กระบวนการที่เกี่ยวข้องกับวัตถุดิบ/WIP/Finished Goods แต่ไม่ได้มีผลโดยตรงต่อการแปรรูป เช่น การตรวจสอบคุณภาพ การขนถ่าย/ขนย้าย การติดฉลาก และการบรรจุ

กระบวนการทั้งสองลักษณะนี้ถูกใช้เป็นฐานในการวิเคราะห์ระดับความเป็นอัตโนมัติ ซึ่งแบ่งออกเป็น 6 ระดับ (Band 1–6) โดยเริ่มจาก Labour-oriented ซึ่งยังใช้แรงงานคนเกิน 80% ในเกือบทุกขั้นตอน ไปจนถึง Company-wide Automation ที่ทั้ง Production และ Support Processes เชื่อมโยงกันผ่านระบบเครือข่ายอัจฉริยะ (Autonomous Networks) ระหว่าง Production, Enterprise และ Facility อย่างเต็มรูปแบบ

ในมุมการประเมิน หากโรงงานยังอยู่ใน Band 1–2 อาจสะท้อนความเสี่ยงสูงต่อการพึ่งแรงงาน ทั้งในด้านปริมาณและคุณภาพ ขณะที่ Band 3–4 เริ่มแสดงถึงการเปลี่ยนผ่านสู่ Semi-automation และ Automation line ที่ช่วยเพิ่มเสถียรภาพการผลิต แต่ยังต้องการแรงงานฝีมือในการควบคุมและแก้ปัญหาเฉพาะหน้า สำหรับ Band 5–6 ซึ่งเป็น Flexible Automation และ Company-wide Automation นั้น โรงงานจะสามารถรองรับการผลิตแบบ mass customization ได้ พร้อมทั้งมีการเชื่อมต่อข้อมูลระหว่างกระบวนการผลิตและสนับสนุนการผลิต ทำให้การวางแผนทรัพยากรมีประสิทธิภาพสูงสุด และลดจุดอ่อนจากการพึ่งแรงงานโดยตรง

สำหรับผู้ประกอบการไทย การทำ Industry 4.0 Readiness Assessment จึงไม่ใช่เพียงการวัดว่ามีเครื่องจักรอัตโนมัติแล้วหรือไม่ แต่คือการเข้าใจว่ากระบวนการผลิตหลักและกระบวนการสนับสนุนการผลิตอยู่ที่ระดับใดบนเส้นทาง Automation เพื่อกำหนดทิศทางการลงทุนและยกระดับให้เหมาะสม หากยังอยู่ในระดับ Labour-oriented อาจต้องเร่งหาวิธีการนำ Semi-automation มาใช้ ขณะที่หากอยู่ในระดับ Automation line แล้ว คำถามต่อไปคือ จะก้าวไปสู่ Flexible Automation อย่างไรเพื่อรองรับความต้องการลูกค้าที่ซับซ้อนขึ้น

ท้ายที่สุด การลงทุนด้าน Production Automation ไม่ได้หมายถึงการแทนที่แรงงานทั้งหมด แต่คือการใช้แรงงานอย่างชาญฉลาด โดยย้ายพนักงานไปทำงานที่ต้องใช้ทักษะสูง เช่น การควบคุม วิเคราะห์ และปรับปรุงกระบวนการ และปล่อยให้เครื่องจักรและระบบอัตโนมัติรับผิดชอบงานที่มีความเสี่ยง งานที่ซ้ำซาก หรืองานที่ต้องการความแม่นยำสูง อุตสาหกรรมไทยที่สามารถใช้ Automation อย่างมีกลยุทธ์จะไม่เพียงแต่แก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงาน แต่ยังยกระดับสู่โรงงานอัจฉริยะที่แข่งขันได้ในตลาดโลก

หากท่านต้องการประเมินระดับความพร้อมขององค์กร และวางแผนสู่การปรับใช้ Industry 4.0 อย่างเป็นระบบ สามารถเข้าร่วมการประเมิน Industry 4.0 Readiness Assessment กับ Industry 4.0 Platform เพื่อค้นหาจุดแข็ง–จุดอ่อนของสายการผลิต และออกแบบแผนสู่ Smart Factory ที่เหมาะสมกับความพร้อมขององค์กรทึ่สุด

→ ลงทะเบียนเข้าร่วมการประเมิน i4.0 CheckUp วันนี้ https://www.nstda.or.th/i4platform/login-landing/

→ ติดต่อทีมที่ปรึกษา i4.0 Consulting เพื่อรับคำแนะนำเชิงลึก https://www.nstda.or.th/i4platform/i4-consulting/

ที่มา

• PwC. (2022). The Future of Industries: Automation and AI in Manufacturing.

• Gartner. (2023). Top Strategic Technology Trends for Smart Manufacturing.

• BCG. (2021). The Factory of the Future: Resilient, Digital, and Sustainable.

• Forbes. (2022). Why Automation is Key to Addressing Labor Shortages.

• Thailand i4.0 Assessment Platform, NSTDA