ภาพประกอบจาก Photolibrary.com
ชื่อเสียง “งูแมมบ้า” ที่เคยเป็นข่าวในช่วงน้ำท่วมในปีที่ผ่านมา อาจเคยสร้างความตระหนกแก่คนไทยมาแล้ว แต่ข่าวนี้เป็นข่าวดีเมื่อนักวิทยาศาสตร์ฝรั่งเศสพบว่าพิษของงูสายพันธุ์แอฟริกานี้มีฤทธิ์ระงับปวดเทียบชั้น “มอร์ฟีน” แต่ไม่ก่อให้เกิดผลข้างเคียงรุนแรงเท่า
นักล่าอย่างงูแมมบ้า (mamba) ที่มีพิษรุนแรงที่สุดและเลื้อยได้เร็วที่สุดจากแอฟริกานี้ ใช้พิษของตัวเองที่มีฤทธิ์ทำลายประสาทเพื่อทำให้เหยื่อเป็นอัมพาตและฆ่าให้ตาย แต่งานวิจัยใหม่ได้ใช้พิษจอมเลื้อยไปทดสอบในหนูทดลอง แล้วพบว่าพิษงูดังกล่าวมียาระงับปวดอันทรงประสิทธิภาพ และได้เผยแพร่ผลงานลงวารสารเนเจอร์ (Nature)
ทีมวิจัยยอมรับว่า พวกเขางุนงงว่าเหตุใดงูแมมบ้าต้องผลิตสารที่มีฤทธิ์ระงับปวดด้วย ซึ่งทางบีบีซีนิวส์ได้รายงานว่าทีมวิจัยได้ค้นหาพิษจากงูกว่า 50 สปีชีส์ ก่อนที่จะได้พบโปรตีนระงับปวดจากงูแบล็คแมมบ้า (black mamba) ที่เรียกว่า “แมมบาลกินส์” (mambalgins)
ดร.อีริค ลินกูกลียา (Dr Eric Lingueglia) จากสถาบันเภสัชวิทยาเชิงโมเลกุลและเซลล์ (Institute of Molecular and Cellular Pharmacology) จากเมืองนิซ ฝรั่งเศส บอกทางบีบีซีนิวส์ว่า เมื่อทำการทดสอบในหนูทดลองพบว่าภาวะไร้ความเจ้บปวดนั้นเทียบเท่ามอร์ฟีน แต่กลับไม่มีผลข้างเคียงมากเท่ายาระงับปวดที่มีฤทธิ์เป็นสารเสพติด
ทั้งนี้ มอร์ฟีนทำปฏิกิริยากับสมอง ซึ่งสามารถระงับความเจ็บปวด แต่ก็ทำให้เสพย์ติดและเป็นสาเหตุของอาการปวดศีรษะได้ แล้วยังทำให้คิดอะไรได้ช้า อาเจียนและกล้ามเนื้อกระตุกด้วย แต่สำหรับโปรตีนแมมบาลกินส์แล้วมีวิธีระงับปวดต่างจากมอร์ฟีนอย่างสิ้นเชิง และยังเกิดผลข้างเคียงเพียงเล็กน้อย
ความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นในหนูทดลองและคนนั้นมีวิถีทางคล้ายคลึงกัน ซึ่ง ดร.ลินกูกลียาคาดหวังว่าจะสามารถพัฒนายาระงับปวดจากพิษงูแมมบ้าที่สามารถในระดับคลีนิคได้ และการทดสอบกับเซลล์มนุษย์ในห้องปฏิบัติการก็แสดงให้เห็นว่าแมมบาลกินส์นั้นให้ผลเชิงเคมีในมนุษย์แบบเดียวกับหนูทดลองด้วย
อย่างไรก็ดี นักวิจัยระบุว่าการทดลองนี้ยังเป็นเพียงการทดลองระยะแรก ซึ่งยากจะบอกได้ว่าโปรตีนจากพิษงูนี้จะนำไปใช้เป็นยาระงับปวดได้หรือไม่ และยังคงต้องทำการทดลองอีกมากในสัตว์
ด้าน ดร.นิโคลัส เคสเวลล์ (Dr.Nicholas Casewell) ผู้เชี่ยวชาญด้านพิษงูจากวิทยาลัยการแพทย์เขตร้อนลิเวอร์พูล (Liverpool School of Tropical Medicine) ซึ่งได้ชี้ให้เห็นถึงศักยภาพของพิษงูในฐานะวัตถุดิบสำหรับผลิตยาให้ความเห็นต่อการศึกษาพิษงูแมมบ้าว่า เป็นเรื่องน่าตื่นเต้น และเป็นตัวอย่างสำคัญของยาจากพิษงู ซึ่งนับเป็นยาระงับปวดประเภทใหม่
ส่วน ดร.ลินกูกลียาผู้ทำวิจัยเองก็รู้สึกแปลกใจอย่างยิ่งที่พิษงูแบล็คแมมบ้านั้นมีสารระงับปวดอยู่ด้วย และ ดร.เคสเวลล์ก็เห็นด้วยว่าการค้นพบดังกล่าวเป็นเรื่องแปลก และเสริมว่าผลของการออกฤทธิ์ให้เหยื่อไร้ความเจ็บปวดนี้อาจทำงานร่วมกับพิษอื่นๆ เพื่อกันไม่ให้เหยื่อหนีรอดไปได้ หรือเป้นไปได้ว่าอาจจะส่งผลต่อสัตว์ชนิดต่างๆ ในรูปแบบที่ต่างกัน เช่นหากทดลองในนกอาจไม่ได้ผลเช่นทดลองในหนูก็ได้
แหล่งที่มา : “Science & Technology : พิษ “งูแมมบ้า” เลิศกว่ามอร์ฟีน ผลข้างเคียงน้อยกว่า”. ผู้จัดการออนไลน์ [ออนไลน์]. เข้าถึงได้ที่ http://www.manager.co.th/Science/ViewNews.aspx?NewsID=9550000122035. (วันที่ค้นข้อมูล 7 ตุลาคม 2555).– ( 117 Views)
