Author: Piyaporn Setsiriphaiboon

“ความรู้และเทคโนโลยีอาจไม่จำเป็นสำหรับการทำสวนทุเรียนยุคก่อน สภาพอากาศ วิกฤตน้ำ โรคและแมลงไม่เหมือนสมัยนี้ แต่เดี๋ยวนี้ถ้าเราไม่รู้อะไรเลย เราจะถูกทิ้งไว้ข้างหลัง การทำเกษตรไม่ใช่แค่เกษตรแล้ว แต่คือ ธุรกิจเกษตร ถ้าเราไม่รู้จักบริหารความเสี่ยงเรื่องน้ำหรือสภาพอากาศ กำไรที่เราได้จะลดลง” ชัยสิทธิ์ สุขศรี เกษตรกรรุ่นใหม่สะท้อนแนวคิดการทำสวนทุเรียนในปัจจุบัน ชัยสิทธิ์ ในวัย 34 ปี เติบโตและเรียนจบระดับปริญญาตรีจากรายได้การทำสวน “สกาวจันท์” อ.นายายอาม จ.จันทบุรี ที่มีคุณตาเป็นหัวเรือใหญ่ของครอบครัว “สวนเป็นทั้งชีวิตของตา พื้นที่ 50 ไร่ ตาทำคนเดียว มีจ้างบ้างเล็กน้อย เราเห็นมาตั้งแต่เด็ก จากสวนผลไม้ผสมมีทั้งทุเรียน เงาะ ลองกอง มังคุด พอราคายางพาราดี โค่นสวนไม้ผล ทำสวนยาง ตอนนี้โค่นยางกลับไปทำทุเรียน” แปลงทุเรียนขนาด 7

“มารู้วิธีปลูกผักอินทรีย์เอาตอนอายุเยอะแล้ว ถ้ารู้เร็วกว่านี้ก็น่าจะดี” ถ้อยคำที่แฝงความเสียดายของ ทองลักษณ์ คูคำ ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 9 บ้านหนองหว้า ต.เมืองคง อ.ราษีไศล จ.ศรีสะเกษ หลังปรับเปลี่ยนการปลูกพืชผักระบบเคมีเป็นระบบอินทรีย์ได้เพียงหนึ่งปี “ทำนาเป็นเงินเก็บ ปลูกผักเป็นเงินใช้จ่าย” เป็นวิถีของชาวบ้านหมู่ 9 ที่ปลูกผักสวนครัวในระบบเคมีมาตั้งแต่รุ่นปู่ย่า บางบ้านจากเงินใช้จ่ายกลายเป็นเงินเก็บที่สามารถซื้อรถกระบะและส่งลูกเรียนจบปริญญา “ทำเคมีมีรายได้เยอะช่วงหน้าหนาว ได้มากสุด 10,000 บาท/เดือน แต่มีต้นทุนปุ๋ยเคมี ทำปลอดภัยมีรายได้ทุกวัน อย่างน้อย 200 บาท/วัน จากที่ไม่เคยได้แล้วมาได้ทั้งปี ต้นทุนปุ๋ยก็ไม่เยอะ เพราะเราปรุงดินตั้งแต่แรก และที่สำคัญสุขภาพเราปลอดภัย” ช่วงปลายปี พ.ศ. 2566 ทองลักษณ์ ได้รับการประสานจากเกษตรอำเภอราษีไศลสอบถามความต้องการรับองค์ความรู้การปลูกผักระบบอินทรีย์จาก สวทช. และเป็นจุดเริ่มต้นของการรวมตัวลูกบ้าน 20 ราย

“ดินทุ่งกุลาเป็นดินเค็ม ถ้าปลูกขิงแล้วได้ผลผลิต จะเป็นความภาคภูมิใจของคนทุ่งกุลา” อุดร เยี่ยมไธสงค์ ประธานกลุ่มแปลงใหญ่ข้าวบ้านเชือกกลาง ต.จิกสังข์ทอง อ.ราษีไศล จ.ศรีสะเกษ ย้อนความตั้งใจเมื่อครั้งตอบรับสำนักงานเกษตรจังหวัดศรีสะเกษเข้าร่วมทดสอบปลูกขิงปลอดภัย เป็นพืชทางเลือกสร้างรายได้เสริม วิถีเกษตรของชาวบ้านเชือกกลางทำนาข้าวเป็นหลัก ด้วยสภาพดินเค็มเป็นข้อจำกัดชนิดพืชที่จะนำมาปลูกในพื้นที่ ชาวบ้านเคยปลูกถั่วพร้า กระเจี๊ยบเป็นพืชหลังนา ปลูกกระชายตามหัวไร่ปลายนา ส่วนขิง ชาวบ้านคุ้นเคยกับขิงเล็กหรือขิงบ้านที่มีปลูกบ้างเป็นบางครัวเรือน  หลังตอบรับเข้าร่วมปลูกขิง อุดร ชักชวนสมาชิกจากกลุ่มแปลงใหญ่ข้าวบ้านเชือกกลางได้อีก 6 คนเข้าร่วมเรียนรู้การปลูกขิงจาก สวทช. ก่อนแยกย้ายจัดสรรพื้นที่เพื่อปลูกขิงคนละ 50-100 ตารางวา โดย อุดร ใช้พื้นที่บริเวณป่าหม่อนทำแปลงปลูกขิงประมาณ 100 ตารางวา ด้วยเป็นพื้นที่ดินดอนและมีแหล่งน้ำ “ฟังที่อาจารย์ให้ความรู้ ก็ยากเหมือนกันนะ มีหลายขั้นตอน ต้องเตรียมแปลงก่อนแล้วชำขิงให้ออกยอดก่อนแล้วค่อยย้ายปลูก เราก็ทำตามเป๊ะๆ”  ฤดูกาลผลิตปี 2566