อ๋อ มันเป็นอย่างนี้นี่เอง by อาจารย์เจษฎ์
ภาพหมึกจากปากกาเคมีที่ซึมทะลุถุงพลาสติกใส่อาหารร้อน ๆ เป็นภาพที่พบเห็นได้บ่อยครั้งในโลกออนไลน์ หลายครั้งที่พ่อค้าแม่ค้าใช้ปากกาประเภทนี้เขียนราคาหรือลำดับคิวลงบนถุงโดยตรง ซึ่งแม้จะดูสะดวก แต่พฤติกรรมนี้อาจนำมาซึ่งอันตรายต่อสุขภาพที่หลายคนคาดไม่ถึง
ทำไมหมึกถึงซึมผ่านพลาสติกได้ ?
หลายคนอาจสงสัยว่าหมึกปากกาซึมผ่านพลาสติกได้อย่างไร คำตอบอยู่ที่ธรรมชาติของวัสดุทั้งสองชนิด
- พลาสติก โดยเนื้อแท้แล้วคือวัสดุพอลิเมอร์ที่มีโมเลกุลจับตัวกันเป็นร่างแห ซึ่งระหว่างโมเลกุลเหล่านี้มีช่องว่างขนาดเล็กอยู่ เมื่อพลาสติกสัมผัสกับความร้อนจากอาหาร ช่องว่างเหล่านี้จะขยายตัวกว้างขึ้น ทำให้โมเลกุลของสารอื่นแทรกซึมผ่านไปได้
- หมึกปากกาเคมี หมึกประเภทนี้มีส่วนประกอบของสารเคมีที่เป็นสารมีขั้ว ซึ่งซึมผ่านเนื้อพลาสติกบางชนิดไปยังอาหารที่อยู่ด้านในได้ง่าย ยิ่งอาหารมีความร้อนสูง ก็ยิ่งเพิ่มโอกาสที่หมึกจะซึมผ่านได้รวดเร็วยิ่งขึ้น
โดยทั่วไปหมึกของปากกาเคมีหรือปากกาเมจิกที่ใช้กันแพร่หลาย มีส่วนประกอบหลัก 3 ส่วน ได้แก่ สี (colorant) คือเม็ดสีที่ทำให้หมึกมีสีสันต่าง ๆ, พอลิเมอร์ (polymer) ทำหน้าที่เป็นสารยึดเกาะ ช่วยให้หมึกติดทนบนพื้นผิว และตัวทำละลาย (solvent) ทำหน้าที่ละลายสีและพอลิเมอร์ให้เป็นของเหลวเพื่อให้เขียนได้สะดวก และจะระเหยไปเมื่อหมึกแห้ง
ในบรรดาส่วนประกอบทั้งหมด “ตัวทำละลาย” คือส่วนที่น่ากังวลและเป็นอันตรายต่อร่างกายมนุษย์มากที่สุด โดยเฉพาะสารเคมี 2 ชนิดที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย
- ไซลีน (xylene) เป็นสารเคมีที่ทำให้ปากกามีกลิ่นฉุนรุนแรง เข้าสู่ร่างกายได้ทั้งทางการสูดดมและซึมผ่านผิวหนัง หากร่างกายได้รับสารไซลีนที่ปนเปื้อนในอาหาร อาจก่อให้เกิดอาการมึนงง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ และอาเจียนได้
- โทลูอีน (toluene) เป็นสารระเหยที่มีลักษณะคล้ายสารเสพติด การสูดดมหรือได้รับสารนี้อย่างต่อเนื่องอาจทำให้เสพติดได้ โทลูอีนมีฤทธิ์กดประสาท ทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย สับสน เบื่ออาหาร และที่ร้ายแรงกว่านั้นคืออาจส่งผลให้เซลล์เม็ดเลือดแดงผิดปกติและทำลายไขกระดูกได้ ซึ่งถือเป็นสารที่อาจก่อมะเร็ง
สรุปและทางออกที่ปลอดภัย
การบริโภคอาหารที่ปนเปื้อนหมึกจากปากกาเคมีเข้าไป แม้ปริมาณน้อย แต่หากเกิดขึ้นบ่อยครั้งก็อาจสะสมและเป็นอันตรายต่อร่างกายในระยะยาวได้
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ได้เคยออกมาเตือนภัยในเรื่องนี้เช่นกัน พร้อมให้คำแนะนำว่า ควรหลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารจากภาชนะที่มีการปนเปื้อนของสีหมึก และผู้ประกอบการควรเลือกใช้วิธีอื่นที่ปลอดภัยกว่าในการระบุลำดับหรือราคา เช่น
- ใช้สติกเกอร์แปะทับบนถุงพลาสติก
- ใช้กระดาษแข็งหรือบัตรคิวเพื่อระบุลำดับแทนการเขียนบนถุงโดยตรง
- เลือกใช้ถุงบรรจุอาหารที่ออกแบบมาสำหรับทนความร้อนโดยเฉพาะ (food grade) ซึ่งมีมาตรฐานและป้องกันการซึมผ่านได้ดีกว่า
เพียงใส่ใจในรายละเอียดเล็ก ๆ น้อย ๆ เหล่านี้ก็จะช่วยให้ทั้งผู้บริโภคและผู้ขายปลอดภัยจากสารเคมีอันตรายที่อาจแฝงมากับความสะดวกสบายได้แล้วครับ
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
About Author
