โดย พงศธร กิจเวช (อัฐ)
Facebook: คนดูดาว stargazer
อาจฟังแปลก และบางคนอาจสับสน แม้มีคำว่า “ปี” แต่ “ปีแสง (light-year)” เป็นหน่วยวัด “ระยะทาง” ไม่ใช่หน่วยวัดระยะเวลา (แต่ก็เกี่ยวกับเวลา) โดยเป็นระยะทางที่แสงใช้เวลาเดินทาง 1 ปี
ความเร็วแสงคือ 299,792.458 กิโลเมตรต่อวินาที หรือประมาณ 300,000 กิโลเมตรต่อวินาที
ภาพดาวฤกษ์เพื่อนบ้านที่อยู่ในระยะทาง 12.5 ปีแสง จากโลก
ที่มาภาพ : Wikipedia
1 ปีแสง จะได้ระยะทาง 9,460,730,472,580.800 กิโลเมตร หรือประมาณ 9.46 ล้านล้านกิโลเมตร (9.46 x 1012 มีเลขศูนย์ 12 ตัว) หรือเพื่อให้จำง่ายขึ้น อาจจำว่าเกือบ 10 ล้านล้านกิโลเมตร
เหตุผลที่ใช้แสงมาใช้บอกระยะทางในอวกาศ เนื่องจากจักรวาลกว้างใหญ่ แสงเป็นสิ่งที่เดินทางเร็วที่สุดในจักรวาล ถ้าบอกระยะทางเป็นกิโลเมตรต้องเขียนตัวเลขยาวมาก ตัวอย่างเช่น แทนที่จะบอกว่าอยู่ห่าง 9,460,730,472,580.800 กิโลเมตร เราเพียงบอกว่าห่าง 1 ปีแสง สั้นและสะดวกกว่ากันมาก
ภาพดาว Proxima Centauri ดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้โลกที่สุด (ไม่นับดวงอาทิตย์) ระยะทาง 4.2465 ปีแสง อันดับความสว่างปรากฏ 11.3 มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า
ที่มาภาพ : NASA
ตัวย่อปีแสงภาษาอังกฤษใช้ว่า ly
ปีแสงเป็นหน่วยบอกระยะทางในอวกาศที่คนทั่วไปรู้จักมากที่สุด นอกจากปีแสงแล้วยังมีหน่วยบอกระยะทางในอวกาศอื่น ๆ คือ หน่วยดาราศาสตร์ (astronomical unit ย่อว่า au หรือ AU) เป็นระยะทางเฉลี่ยจากโลกถึงดวงอาทิตย์ 149.6 ล้านกิโลเมตร เป็นหน่วยที่นิยมบอกระยะทางของดาวเคราะห์และวัตถุอื่น ๆ ในระบบสุริยะ เช่น ดาวเสาร์อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์เฉลี่ย 9.5 หน่วยดาราศาสตร์ หรือไกลกว่าระยะทางจากโลกถึงดวงอาทิตย์ 9.5 เท่า
ภาพดาราจักรแอนดรอเมดา (Andromeda Galaxy) หรือ M31 วัตถุท้องฟ้าที่ไกลที่สุดที่สามารถเห็นได้ด้วยตาเปล่าในที่มืดสนิทไกลจากเมือง (อันดับความสว่างปรากฏ 3.44) ดาราจักรแอนดรอเมดาห่างจากโลกประมาณ 2.5 ล้านปีแสง
ที่มาภาพ : NASA
พาร์เซก (parsec ย่อว่า pc) เป็นหน่วยบอกระยะทางที่นิยมในหมู่นักดาราศาสตร์ มีที่มาจากการวัดมุมในอวกาศ โดย 1 พาร์เซก เท่ากับ 3.26 ปีแสง
แม้ปีแสงจะเป็นหน่วยบอกระยะทาง ไม่ได้บอกระยะเวลา แต่ก็สามารถช่วยให้ความรู้สึกเรื่องเวลา ตัวอย่างเช่น ดาวเวกา (Vega) ดาวฤกษ์สว่างในกลุ่มดาวพิณ (Lyra) ห่างจากโลก 25 ปีแสง หมายความว่า เราเห็นดาวเวกาในอดีตเมื่อ 25 ปีที่แล้ว สมมุติว่าดาวเวกาเกิดระเบิด เราต้องรออีกนานถึง 25 ปี ให้แสงจากดาวเวกาเดินทางมาถึงตาเราบนโลก เราถึงจะเห็นว่าดาวเวการะเบิด
ตัวอย่างระยะทางระหว่างโลกถึงวัตถุท้องฟ้าต่าง ๆ
หรือวัตถุที่ไกลที่สุดที่เราสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่าคือ ดาราจักรแอนดรอเมดา (Andromeda Galaxy) อยู่ห่างจากโลก 2.5 ล้านปีแสง หมายความว่าเราเห็นดาราจักรแอนดรอเมดาในอดีตเมื่อ 2.5 ล้านปีก่อน เป็นเรื่องน่าอัศจรรย์อย่างยิ่ง
About Author
