ศาสตราจารย์ ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ ได้รับรางวัลเกียรติยศด้านการสื่อสารวิทยาศาสตร์ จากโครงการ Thailand Science Communication Award and Network 2025

ศาสตราจารย์ ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ กรรมการและเลขาธิการมูลนิธิเทคโนโลยีสารสนเทศตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ผู้เชี่ยวชาญอาวุโส สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) และ อดีตผู้อำนวยการ สวทช. ได้รับรางวัลเกียรติยศด้านการสื่อสารวิทยาศาสตร์ จากโครงการ Thailand Science Communication Award and Network 2025 งานมหกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ปี 2568

เมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2568 ศ.ดร. ศุภชัย ปทุมนากุล ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เป็นประธานในงาน Thailand Science Communication Award and Network 2025 โดยมี นายวิเชียร สุขสร้อย เลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวง อว. นายสุวรงค์ วงษ์ศิริ รักษาการแทน ผู้อำนวยการองค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) หรือ National Science Museum Thailand (NSM) และผู้บริหารหน่วยงานเครือข่ายสื่อสารวิทยาศาสตร์ เข้าร่วม พร้อมมอบรางวัล Science Communication Award 2025 ในงานมหกรรมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ ปี 2568 (NST Fair 2025) ที่ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์

ศาสตราจารย์ ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ ได้รับรางวัลเกียรติยศด้านการสื่อสารวิทยาศาสตร์

ทุกวันนี้สังคมไทยพึ่งพาวิทยาศาสตร์ในหลากหลายมิติ ทั้งด้านสุขภาพ เกษตรกรรม สิ่งแวดล้อม ด้านเศรษฐกิจนวัตกรรมใหม่ เช่น การเงิน ดิจิทัล AI ซึ่งมีบทบาทมากขึ้น ทั้งงานวิจัยด้านวิทยาศาสตร์ การสร้างองค์ความรู้และนวัตกรรมใหม่ที่บางอย่างก็อาจเข้าใจได้ยากสำหรับประชาชน แต่นักสื่อสารวิทยาศาสตร์ หรือ การสื่อสารวิทยาศาสตร์ ล้วนเป็นพลังสำคัญที่จะช่วยให้สังคม ประชาชน เยาวชนได้เรียนรู้ เข้าใจ และเท่าทันสิ่งใหม่ที่กำลังเกิดขึ้นในประเทศไทย และประชาคมโลก พร้อมรับมือกับอนาคตที่ไม่แน่นอนและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว…“นักวิทยาศาสตร์ต้องคิดถึงสังคมและประชาชน” — ศาสตราจารย์ ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ ประธานมูลนิธิสารสนเทศตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

การสื่อสารเรื่องวิทยาศาสตร์ให้เข้าใจนั้น อาจไม่ใช่เรื่องง่ายนัก โดยเฉพาะเมื่อเนื้อหาทางวิทยาศาสตร์มักเต็มไปด้วยความซับซ้อนและศัพท์เฉพาะ แต่ในยุคปัจจุบัน สื่อสมัยใหม่ได้พัฒนาไปอย่างมาก โดยเฉพาะโซเชียลมีเดียที่เปิดพื้นที่ให้ผู้คนเข้าถึงความรู้ได้หลากหลายช่องทาง เช่น หากเราสนใจเรื่องควอนตัม และมีพื้นฐานอยู่บ้าง การค้นคว้าเพิ่มเติมผ่าน YouTube ก็สามารถช่วยให้เราเข้าใจเนื้อหาได้ลึกซึ้งขึ้นอย่างน่าทึ่ง

การสื่อสารวิทยาศาสตร์จึงมีสองด้านสำคัญ ทั้งผู้ส่งสารและผู้รับสาร ผู้สื่อสารต้องมีความสามารถในการถ่ายทอดเนื้อหาให้เข้าใจง่าย โดยไม่ลดทอนสาระสำคัญ ขณะเดียวกัน ผู้รับสารก็ต้องมีความตั้งใจและเปิดใจเรียนรู้ เพราะแม้เราจะพยายามอธิบายให้เรียบง่ายเพียงใด หากเนื้อหาถูกลดทอนมากเกินไป ก็อาจไม่เกิดความรู้ที่แท้จริงได้ ดังนั้น การสื่อสารที่ดีควรอยู่ในจุดสมดุล—เข้าใจง่าย แต่ยังคงคุณค่าทางวิชาการไว้ครบถ้วน

“ท้ายที่สุด สิ่งที่ทำให้วิทยาศาสตร์น่าสนใจและเข้าถึงใจผู้คน คือการได้เห็นข้อเท็จจริง ได้สัมผัสของจริงจากผู้ที่ลงมือทำจริง เพื่อให้เยาวชนเข้าใจว่า นักวิทยาศาสตร์ไทยทำอะไร และมีบทบาทอย่างไรต่อสังคม การเป็นนักวิทยาศาสตร์จึงไม่ใช่แค่การค้นคว้าในห้องแล็บ แต่ต้องคิดถึงประชาชน คิดถึงสังคม และที่สำคัญต้องช่วยลดช่องว่างแห่งความเข้าใจในสังคมไทย” ศาสตราจารย์ ดร.ไพรัช กล่าว

รางวัล Science Communication Award 2025 ถือเป็นรางวัลที่ NSM ได้มอบให้กับองค์กร บุคลากร และผลงานที่มีความโดดเด่น ถือเป็นรางวัลแห่งความสำเร็จด้านการสื่อสารวิทยาศาสตร์ของประเทศไทยที่มีผลงานเป็นที่ประจักษ์ต่อสาธารณชน ที่ทุกท่านได้อุทิศตน และเป็นต้นแบบ เป็นแรงบันดาลใจสำหรับนักสื่อสารวิทยาศาสตร์รุ่นต่อๆ ไป

ปี 2025 นี้ รางวัลการสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น แบ่งเป็น 4 ประเภท ได้แก่ รางวัลเกียรติยศด้านการสื่อสารวิทยาศาสตร์ รางวัลนักสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น รางวัลองค์กรสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น และ รางวัลผลงานสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น

รางวัลเกียรติยศด้านการสื่อสารวิทยาศาสตร์

1. ศาสตราจารย์เกียรติคุณ ดร.ยงยุทธ ยุทธวงศ์ อดีตผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ สวทช.
2. ศาสตราจารย์ ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ อดีตผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ สวทช.
3. รองศาสตราจารย์ ดร.กำจัด มงคลกุล

รางวัลนักสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น

1. ดร.ธรณ์ ธำรงนาวาสวัสดิ์
2. ดร.นำชัย ชีววิวรรธน์ ผู้อำนวยการฝ่ายเผยแพร่วิทยาศาสตร์ สวทช.
3. ดร.แทนไท ประเสริฐกุล
4. ดร.ศรัณย์ โปษยะจินดา
5. นายกรทอง วิริยะเศวตกุล

รางวัลองค์กรสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น

1. สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ
2. สมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย
3. องค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย
4. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ

รางวัลผลงานสื่อสารวิทยาศาสตร์ดีเด่น

1. รายการ The Secret Sauce
2. รายการ ดูให้รู้ – Dohiru
3. Facebook Page: วิทย์สนุกรอบตัว
4. รายการ ความ (ไม่) รู้รอบตัว
5. YouTube Channel: KongGreenGreen