แนวทางการทำความสะอาดและการฆ่าเชื้อโรคที่อาจปนเปื้อนทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุด เช่น หนังสือและวารสาร ในช่วงการแพร่ระบาดของโคโนาไวรัส (COVID-19) กรณีศึกษาห้องสมุดและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในต่างประเทศ
จากการทบทวนวรรณกรรม พบว่า ข้อมูลการศึกษาและปฏิบัติงานที่ผ่านเกี่ยวกับการทำความสะอาดและการฆ่าเชื้อโรคบนพื้นผิวหนังสือหรือทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุด โดยเฉพาะในสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัส มีจำนวนน้อย ไม่มีการศึกษาที่ตอบคำถามว่าโคโรนาไวรัสสามารถแพร่จากทรัพยากรสารสนเทศของห้องสมุดที่พบได้บ่อย เช่น กระดาษที่เคลือบและไม่เคลือบผิว หนังสือที่ปกหุ้มด้วยผ้า หรือหนังสือที่ปกหุ้มด้วยโพลีเอสเตอร์ (Ewen, 2020)
- ระยะเวลาการมีชีวิตอยู่ของไวรัสบนพื้นผิววัสดุ
ข้อมูลผลการศึกษาที่แตกต่างกันเกี่ยวกับระยะเวลาการมีชีวิตอยู่ของโคโรนาไวรัส SARS-CoV-2 บนพื้นผิววัสดุ ซึ่งส่งผลต่อการกำหนดมาตราการที่เกี่ยวข้องในการลดการแพร่กระจายของไวรัส เช่น บทความชื่อเรื่อง Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents ใน Journal of Hospital Infection เดือน ก.พ. 2020 ระบุว่า โคโรนาไวรัส SARS-CoV-2 สามารถอยู่บนพื้นผิว เช่น โลหะ แก้วและพลาสติก 9 วัน บนกระดาษ 4-5 วัน ขณะที่ National Institutes of Health เดือน มี.ค. 2020 ระบุว่า โคโรนาไวรัส SARS-CoV-2 สามารถตรวจพบในละอองในอากาศได้ 3 ชั่วโมง บนทองแดง 4 ชั่วโมง บนกระดาษแข็ง 1 วัน และบนพลาสติกและสแตนเลส 2-3 วัน (Ewen, 2020) สอดคล้องกับข้อมูลจาก New England Journal of Medicine เดือน มี.ค. 2020 ระบุว่า โคโรนาไวรัส SARS-CoV-2 จะอยู่บนพื้นผิวกระดาษแข็ง 1 วัน และ บนพื้นผิวพลาสติก 3 วัน (Northeast Document Conservation Center, 2020)
- การใช้น้ำยาเช็ดทำความสะอาดหนังสือ
พนักงานห้องสมุดควรระวังการใช้น้ำยาทำความสะอาดหรือยาฆ่าเชื้อโรคในหนังสือและทรัพยากรสารสนเทศอื่นๆ ของห้องสมุดที่มีความเปราะบาง ความเข้าใจผิดที่พบบ่อยคือการฉีดหรือเช็ดด้านนอกของหนังสือและทรัพยากรสารสนเทศด้วยแอลกอฮอล์หรือสารฟอกขาว ความชื้นและความรุนแรงของผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด ผลิตภัณฑ์ฆ่าเชื้อ และสารฟอกขาวทำให้กระดาษเสียหายได้ (Ewen, 2020 ; Northeast Document Conservation Center, 2020)
- การใช้ UV
การใช้ UV เพื่อฆ่าเชื้อโรคไม่ถูกแนะนำ เพราะ UV อาจทำลายกระดาษหรือสื่อของห้องสมุด และความยากลำบากในการทำให้แน่ใจว่าหนังสือทุกหน้าได้รับ UV ซึ่งมันไม่ได้ผลเท่าการแยกหรือพักหนังสือไว้อย่างน้อย 14 วัน (Ewen, 2020 ; Tseng and Li, 2007) ทำนองเดียวกัน Northeast Document Conservation Center (2020) ไม่แนะนำให้ใช้ UV เพื่อฆ่าเชื้อโรค เพราะ UV ไม่เพียงแต่เป็นอันตรายต่อทรัพยากรสารสนเทศ แต่อ้างถึง American Institute for Conservation Health and Safety Committee ที่ระบุว่า ต้องใช้เวลา 40 นาที กับ UV ปริมาณสูงเพื่อฆ่าเชื้อแบคทีเรีย และสถานที่ที่ UV ส่องไม่ถึงก็ไม่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัสได้
ในการศึกษาเมื่อเร็วๆ นี้ ซึ่งศึกษาความสามารถของ UV ประเภท C หรือ UVC ในการฆ่าเชื้อไวรัสในอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคลพบว่า ในขณะที่มีความเป็นไปได้ที่ UVC จะฆ่าไวรัส แต่มีตัวแปรที่สำคัญ คือ ปริมาณไวรัส รูปร่างและชนิดของทรัพยากรสารสนเทศที่ไวรัสปนเปื้อน กับปริมาณ UV (Gorvett, 2020) นอกจากนี้ยังไม่มีการวิจัยใดที่พิจารณาว่า UVC มีผลต่อ Covid-19 อย่างไร การศึกษาที่มีแสดงให้เห็นว่าสามารถใช้กับ coronaviruses อื่นๆ เช่น Sars
นอกจากนี้ UVC สามารถทำอันตรายต่อผิวหนังของมนุษย์ โดยอาจใช้เวลาหลายชั่วโมงกว่าจะถูก UVB เผา แต่ UVC ใช้เวลาไม่กี่วินาที ในการใช้ UVC ต้องมีอุปกรณ์และการฝึกอบรมพิเศษ องค์การอนามัยโลกก็ได้ออกคำเตือนอย่างรุนแรงต่อการใช้ UV เพื่อฆ่าเชื้อบนมือหรือส่วนอื่นๆ ของผิวมนุษย์ เมื่อเร็วๆ นี้นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบ UVC รูปแบบใหม่ คือ Far-UVC มีความยาวคลื่นสั้นกว่า UVC ปกติ มีแนวโน้มไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์แต่ยังสามารถทำลายไวรัสและแบคทีเรีย แต่ก็ยังมีประเด็นว่าไวรัสและแบคทีเรียบางชนิดมีขนาดเล็กกว่าที่แสงส่องถึง
- การใช้เวลา ยาฆ่าเชื้อที่ดีที่สุด
Northeast Document Conservation Center (NEDCC) อ้างอิงถึงข้อมูลจาก New England Journal of Medicine แนะนำให้พักหนังสือหรือสื่อของห้องสมุดไว้ 3 วัน (Northeast Document Conservation Center, 2020) ในทำนองเดียวกัน Jacob Nadal ซึ่งเป็น Director for preservation ของ Library of Congress (LC) เสนอว่า การพักเป็นแผนการที่ดีที่สุด (Ewen, 2020) โดย Fletcher Durant ซึ่งเป็น director of conservation and preservation ที่ the University of Florida George เสนอเวลาพักหนังสือหรือสื่ออย่างน้อย 1 วัน แต่ที่ดีที่สุดคือ 14 วัน (Ewen, 2020)
พนักงานห้องสมุดควรได้รับการแนะนำให้สวมถุงมือเมื่อเคลื่อนย้ายหนังสือหรือสื่อของห้องสมุดเข้าสู่การพักและถอดถุงมือนั้นออกทันทีหลังจากเสร็จงานเพื่อไม่ให้สัมผัสกับสิ่งอื่นๆ โดยไม่ตั้งใจ หลังจากนั้นควรล้างมือเป็นเวลา 20 วินาทีตามคำแนะนำของหน่วยงานด้านสาธารณสุข (Northeast Document Conservation Center, 2020)
อ้างอิง
- Clifford, S. (2020, March 25). Covid-19 basics: disinfecting cultural resources. https://www.ncptt.nps.gov/blog/covid-19-basics-disinfecting-cultural-resources/
- Ewen, L. (2020, March 27). How to sanitize collections in a pandemic. https://americanlibrariesmagazine.org/blogs/the-scoop/how-to-sanitize-collections-covid-19/
- Kampf, G., Todt, D., Pfaender, S., & Steinmann, E. (2020). Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and their inactivation with biocidal agents. DOI:https://doi.org/10.1016/j.jhin.2020.01.022
- Gorvett, Z. (2020, April 24). There’s only one type of UV that can reliably inactivate Covid-19 – and it’s extremely dangerous. https://www.bbc.com/future/article/20200327-can-you-kill-coronavirus-with-uv-light
- National Institutes of Health. (2020, March 17). New coronavirus stable for hours on surfaces. https://www.nih.gov/news-events/news-releases/new-coronavirus-stable-hours-surfaces
- Northeast Document Conservation Center. (2020, March 26). Disinfecting books and other collections. https://www.nedcc.org/free-resources/preservation-leaflets/3.-emergency-management/3.5-disinfecting-books
- Tseng, C. C., & Li, C. S. (2007). Inactivation of Viruses on Surfaces by Ultraviolet Germicidal Irradiation. Journal of Occupational and Environmental Hygiene. 4(6), 400-405. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17474029
