เรียนรู้ รับมือ แผ่นดินไหว

ประเทศไทยเป็นประเทศที่ไม่ได้ตั้งอยู่บริเวณศูนย์กลางของแผ่นดินไหวขนาด ใหญ่โดยตรง แต่ถึงกระนั้นในหลายๆ จังหวัดมีที่ตั้งอยู่ในบริเวณรอยเลื่อนอันทรงพลัง ประเทศไทยมีรอยเลื่อนที่มีพลังในการเคลื่อนตัวรวม 10 จุด พาดผ่าน 22 จังหวัดดังนี้

1. รอยเลื่อนแม่จันและแม่อิง พาดผ่านเชียงรายและเชียงใหม่
2. รอยเลื่อนแม่ฮ่องสอน พาดผ่านแม่ฮ่องสอนและตาก
3. รอยเลื่อนเมย พาดผ่านตากและกำแพงเพชร
4. รอยเลื่อนแม่ทา พาดผ่านเชียงราย เชียงใหม่ และลำพูน
5. รอยเลื่อนเถิน พาดผ่านลำปางและแพร่
6. รอยเลื่อนพะเยา พาดผ่านลำปาง เชียงราย และพะเยา
7. รอยเลื่อนปัว พาดผ่านน่าน
8. รอยเลื่อนอุตรดิตถ์ พาดผ่านอุตรดิตถ์
9. รอยเลื่อนเจดีย์สามองค์ พาดผ่านกาญจนบุรี และราชบุรี (เป็นรอยเลื่อนที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ เพราะอาจจะก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ได้)
10. รอยเลื่อนศรีสวัสดิ์ พาดผ่านกาญจนบุรี และราชบุรี (เป็นรอยเลื่อนที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ เพราะอาจจะก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ได้)
11. รอยเลื่อนท่าแขก พาดผ่านหนองคาย และนครพนม
12. รอยเลื่อนระนอง พาดผ่านประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร ระนองและพังงา
13. รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย พาดผ่านสุราษฎร์ธานี กระบี่และพังงา

นอกจากนี้ประเทศไทยยังมีอาณาบริเวณติดกับประเทศเพื่อนบ้านที่มีแนวรอย เลื่อนที่อาจจะก่อให้เกิดแผ่นดินไหวที่รุนแรงได้เช่นกัน เราควรเตรียมพร้อมในการปฏิบัติตนและรับมือกับเหตุการณ์ดังกล่าวเพื่อลดความ สูญเสียที่อาจจะเกิดขึ้น

การปฏิบัติตนและรับมือก่อนเกิดเหตุ

1. หมั่นตรวจสอบบ้านเรือนและสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ภายในบ้านให้อยู่ในสภาพที่มั่นคง แข็งแรงและปลอดภัยอยู่เสมอ
2. ควรยึดติดอุปกรณ์และเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ กับพื้นหรือผนังบ้านอย่างแน่นหนา
3. ไม่วางสิ่งของที่มีน้ำหนักมากๆ ไว้บนหลังตู้หรือที่สูงเพื่อป้องกันสิ่งของหล่นทับ

การปฏิบัติตนระหว่างเกิดเหตุ : กรณีอยู่ในอาคาร

1. พยายามหาที่หลบ หรือที่กำบังในที่ที่ปลอดภัย พยายามใช้แขน-มือป้องกันศรีษะและลำคอจากการตกหล่นของสิ่งของ
2. ไม่หลบหรือซ่อนตัวบริเวณใต้คานหรืออยู่ใกล้เสา และอยู่ให้ห่างจากประตู-หน้าต่างที่มีส่วนประกอบของกระจก
3. ไม่ใช้ลิฟต์เพราะไฟฟ้าอาจจะดับและทำให้ลิฟต์ค้างจนติดอยู่ในลิฟต์และอาจ จะขาดอากาศหายใจและเสียชีวิตได้

การปฏิบัติตนระหว่างเกิดเหตุ : กรณีกำลังขับรถ

1. ให้หยุดเดินรถและหาที่จอดในบริเวณที่ปลอดภัย
2. ไม่หยุดเดินรถบริเวณใต้สะพาน ทางด่วน หรือป้ายโฆษณาและต้นไม้ขนาดใหญ่

การปฏิบัติตนระหว่างเกิดเหตุ : กรณีอยู่บริเวณชายหาด

1. หากสังเกตเห็นน้ำทะเลลดระดับลงอย่างรวดเร็วให้รีบขึ้นที่สูงหรือออกห่าง จากชายฝั่งทะเลให้มากที่สุด เพราะอาจจะได้รับอันตรายจากคลื่นยักษ์ หรือคลื่นสึนามิ
2. ถ้าอยู่ในเรือพยายามนำเรือออกกลางทะเลให้เร็วที่สุด และรอจนกว่าเหตุการณ์จะสงบ

การปฏิบัติตนหลังเกิดเหตุ

1. เมื่อเกิดเหตุแผ่นดินไหวให้รีบออกนอกบ้านโดยเร็วที่สุด และไม่กลับเข้าที่อยู่อาศัยหรือภายในอาคารหากยังไม่ได้รับการยืนยันจากเจ้า หน้าที่หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อป้องกันการทรุดตัวของอาคารบ้านเรือน เพราะอาจจะเกิด Aftershock และทำให้อาคารเหล่านั้นถล่มลงมาได้
2. ติดตามสถานการณ์อย่างต่อเนื่องและปฏิบัติตนอย่างเคร่งครัดตามประกาศการ เตือนภัยจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
3. ไม่จุดหรือก่อกำเนิดประกายไฟเพราะอาจจะมีก๊าซรั่วไหลในบริเวณพื้นที่ ใกล้เคียงซึ่งอาจจะก่อให้เกิดเหตุระเบิดและเพลิงไหม้ได้

ที่มา :
กองเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย. "หยุด ภัย". 2554.
สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ. ฝ่ายความปลอดภัยและสิ่งแวดล้อม. เรียนรู้ รับมือ แผ่นดินไหว. สาระน่ารู้จากฝ่ายความปลอดภัยฯ (มี.ค. 54).