๗ ตุลาคม ๒๕๕๗ ดร. ทวีศักดิ์ กออนันตกูล ผู้อำนวยการสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ได้รับเชิญเป็นวิทยากรร่วมบรรยายในหัวข้อ "นวัตกรรมกับสังคม" (Innovation and Society) ในการประชุม STS Forum ครั้งที่ ๑๑ ที่นครเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น
ดร. ทวีศักดิ์ กออนันตกูล บรรยายในหัวข้อ "นวัตกรรมกับสังคม" (Innovation and Society)
โดยดร. ทวีศักดิ์ ได้กล่าวถึงความสำคัญของการคิดค้นนวัตกรรมที่สามารถช่วยให้ประชาชนในระดับฐานราก (Bottom of the Pyramid) มีชีวิตความเป็นอยู่ และมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เพราะจะช่วยลดความยากจน อีกทั้งช่วยลดช่องว่างอันเกิดจากความไม่เท่าเทียมในสังคม ซึ่งส่วนหนึ่งก็เป็นผลจากนวัตกรรมหรือความก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนั่นเอง โดยดร. ทวีศักดิ์ฯ ได้ยกตัวอย่างของนวัตกรรมที่ สวทช. ได้มีส่วนร่วมสร้างขึ้น ที่ได้มีส่วนในการช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสในสังคมดังกล่าว โดยส่วนหนึ่งเป็นงานในโครงการตามพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ได้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณต่อปวงชนชาวไทย และทรงเห็นความสำคัญของการนำหลักการและวิธีการทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ไปช่วยในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ด้อยโอกาส โดยใช้การดำเนินการแบบองค์รวม โดยสวทช. ได้ร่วมทำงานถวายฯ ในฐานะเป็นฝ่ายเลขานุการของโครงการ ตัวอย่างเช่น การพัฒนาเด็กและเยาวชนด้อยโอกาสในระดับโรงเรียน จะดูตั้งแต่การให้เด็กและเยาวชนมีโภชนาการที่ดี เพื่อให้มีพัฒนาการสมวัยทั้งร่างกายและสติปัญญา ด้วยการทำเกษตรกรรมแบบพอเพียงในโรงเรียนเพื่อเป็นอาหารของเด็ก และเกิดการเรียนรู้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์จากการดำเนินงานนั้น นอกจากนี้ ยังมีการนำเทคโนโลยี ICT ในรูปของการเรียนการสอนทางไกล (เรียกว่า eDLTV) มาใช้ประโยชน์ ทำให้เด็กในโรงเรียนที่ขาดแคลนครู สามารถเรียนได้ไม่ต่างจากเด็กอื่นๆ หรือการพัฒนาเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก เพื่อช่วยเหลือผู้พิการให้สามารถดำรงชีวิตอย่างอิสระ ลดการพึ่งพาผู้อื่น ทั้งนี้ ในการคิดค้นนวัตกรรมเพื่อช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาส ควรเป็นการผสมผสานระหว่างการใช้เทคโนโลยีขั้นสูงในการสร้างผลิตภัณฑ์ ร่วมกับนวัตกรรมทางสังคมที่จะเป็นกลไกในการถ่ายทอดสิ่งที่คิดค้นขึ้นมาไปสู่กลุ่มเป้าหมาย เพื่อให้เกิดความยั่งยืน โดยในส่วนหลังนี้อาจนำวิธีการดำเนินธุรกิจในรูปของ crowd funding, social enterprise หรือ microcredit มาใช้ ตามความเหมาะสมในบริบทต่างๆ
การประชุม STS Forum จัดขึ้นในปีนี้เป็นครั้งที่ ๑๑ โดยทุกปีมีผู้เข้าร่วมเป็นผู้บริหารระดับสูงจากทั้งภาครัฐ ภาคการเมือง ภาคเอกชน และภาควิชาการ (มหาวิทยาลัย) รวมกันกว่า ๑,๐๐๐ คน มีวัตถุประสงค์เพื่อให้เป็นเวทีของการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ และหารือแนวทางที่จะทำให้คนในสังคมได้รับประโยชน์จากวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ผ่านระบบนวัตกรรมของประเทศ ในขณะเดียวกันก็สามารถรู้ทันผลกระทบในทางลบที่อาจพึงมีจากความก้าวหน้าของวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เพื่อที่จะได้จัดให้มีนโยบาย มาตรการ และแนวทางดำเนินการที่เหมาะสม เพื่อป้องกันหรือลดผลกระทบดังกล่าวในสังคม
เอกสารประกอบการบรรยาย เรื่อง นวัตกรรมกับสังคม (Innovation and Society)
