โครงการการเรียนรู้สะเต็มศึกษาสำหรับนักเรียนผ่านกระบวนการเรียนรู้ด้วย
โครงงานด้านการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช (STP)

ความเป็นมา
     ตั้งแต่ปี 2554 สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) จัดสร้างห้องปฏิบัติการเทคโนโลยีชีวภาพ พืช ขึ้น และดำเนินงานพัฒนากำลังคนด้านเทคโนโลยีชีวภาพพืชผ่านการฝึกอบรมเฉพาะทาง การฝึกทำโครงงานวิทยาศาสตร์ การเยี่ยมชมห้องปฏิบัติการ และการให้คำปรึกษาด้านเทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชแก่เยาวชนผู้มีความสนใจหรือมี ความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และครูอาจารย์ด้านวิทยาศาสตร์หรือสาขาที่เกี่ยวข้อง จนถึงปัจจุบันโดย มุ่งมั่นในการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง เพื่อขยายผลการพัฒนาเยาวชนด้านเทคโนโลยีชีวภาพพืชของประเทศไทยในวงกว้าง และ ยกระดับการเรียนรู้และทักษะทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของเยาวชนไทยในศตวรรษที่ 21 ให้นักเรียนสามารถพัฒนา ทักษะกระบวนการเรียนรู้แบบเชิงรุก (Active Learning) ซึ่งสร้างความสามารถของนักเรียนในการเชื่อมโยงความรู้เนื้อหาวิชา ด้วยการลงมือปฏิบัติจริง โดยครูผู้สอนเป็นผู้แนะนำและอำนวยความสะดวกในการจัดการเรียนรู้ เพิ่มศักยภาพการพัฒนาตนเอง ของนักเรียน ให้มีบทบาทในการแสวงหาความรู้จากการปฏิบัติ จริงเพื่อต่อยอดสู่ความสามารถในการวิเคราะห์ สังเคราะห์ และ ประเมินค่า หรือนำไปประยุกต์ใช้ สร้างสรรค์สิ่งต่างๆ ต่อไป

      ปี 2563 – 2567 สวทช.ร่วมกับมูลนิธิใจกระทิง จัดทำ โครงการ การเรียนรู้สะเต็มศึกษาสำหรับนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายผ่านกระบวนการเรียนรู้โดยปฏิบัติจริงและพัฒนาทักษะปฏิบัติด้วยโครงงานด้านเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช ปัจจุบันโครงการฯ ดำเนินงานมาเป็นระยะเวลา 5 ปี แล้ว โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้โรงเรียนมีศักยภาพในการเป็นต้นแบบหรือ ศูนย์กลางการจัดการเรียนรู้ด้านเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชแก่โรงเรียนอื่นๆ ที่ใกล้เคียงในภูมิภาค เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนที่สามารถ นำความรู้ไปประยุกต์ใช้ประโยชน์ และสร้างกำลังคนทางวิทยาศาสตร์โดยส่งเสริมการคิดอย่างเป็นระบบ และค้นคว้าหาความรู้ ผ่านกิจกรรมการฝึกทำโครงงานวิทยาศาสตร์ ณ บ้านวิทยาศาสตร์สิรินธร และห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อในโรงเรียนภายใต้ โครงการฯ เพื่อรองรับการขับเคลื่อนเศรษฐกิจชีวภาพ-เศรษฐกิจหมุนเวียน-เศรษฐกิจสีเขียว (BCG Model) โดยมุ่งเน้นให้นักเรียน และอาจารย์ใช้ประโยชน์จากความหลากหลายทางชีวภาพของท้องถิ่นอย่างมีประสิทธิภาพ ควบคู่กับการใช้องค์ความรู้ด้าน วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมเพื่อการอนุรักษ์ ฟื้นฟู และรักษาสมดุลของทรัพยากรทางธรรมชาติ การสร้างมูลค่าเพิ่ม ของผลผลิตด้านการเกษตรและการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ทำให้เกิดการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายการ พัฒนาอย่างยั่งยืนของ SDGs

วัตถุประสงค์ของโครงการ
     1) เพื่อสร้างความตระหนักทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีส่งเสริมและพัฒนาศักยภาพทางวิทยาศาสตร์แก่เยาวชนรุ่น ใหม่ ให้มีความสนใจวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี การใช้ประโยชน์ของทรัพยากรชีวภาพด้านพืชของประเทศ โดยส่งเสริมให้คิด อย่างเป็นระบบ และค้นคว้าหาความรู้ ผ่านกิจกรรมการฝึกทำโครงงานด้านการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช ณ ห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยง เนื้อเยื้อของโรงเรียน และบ้านวิทยาศาสตร์สิรินธร
     2) เพื่อให้เด็กและเยาวชนรวมทั้งครูอาจารย์มีความรู้ความเข้าใจในหลักการที่สำคัญของเทคโนโลยีชีวภาพพืช และเพิ่ม ทักษะการเรียนรู้ตั้งแต่ระดับพื้นฐานจนถึงระดับสูงทางด้านการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช ผ่านการลงมือปฏิบัติการด้วยตนเอง จัดทำ โครงงานด้านการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช ในสภาพบรรยากาศของห้องปฏิบัติการ สนับสนุนการพัฒนาทักษะและคุณภาพการจัดการ เรียนรู้ของครูในศตวรรษที่ 21
     3) เพื่อสนับสนุนส่งเสริมเด็กและเยาวชนที่มีศักยภาพสูงทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีให้ได้รับการพัฒนาตามความ สนใจและความถนัด เพื่อเป็นทรัพยากรบุคคลที่มีคุณค่าต่อการพัฒนาเศรษฐกิจฐานความรู้และเพิ่มความสามารถในการแข่งขัน ระยะยาวของประเทศ
     4) เพื่อให้เด็กและเยาวชนสามารถนำความรู้และเทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อและเซลล์พืช ที่ได้ไปประยุกต์หรือต่อ ยอดในการศึกษาวิทยาการชั้นสูง อาทิ พันธุวิศวกรรมพืช หรือการทำงานในสายวิจัยอาชีพต่อไปได้
     5) เพื่อส่งเสริมให้โรงเรียนมีศักยภาพในการเป็นต้นแบบหรือศูนย์กลางการจัดการเรียนรู้ด้านเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชแก่ โรงเรียนอื่นๆ ที่ใกล้เคียงในภูมิภาค เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนที่สามารถนำความรู้ไปประยุกต์ใช้ประโยชน์ต่อไป

ภาพแสดง บทบาท ความร่วมมือ และความเชื่อมโยงระหว่างหน่วยงาน

โรงเรียนในโครงการฯ จำนวน 5 โรงเรียน ได้แก่
     1. โรงเรียนท่าวังผาพิทยาคม จ.น่าน
     2. โรงเรียนตะกั่วป่า “เสนานุกูล” จ. พังงา
     3. โรงเรียนสตรีระนอง จ.ระนอง
     4. โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราช วิทยาลัย บุรีรัมย์ จ. บุรีรัมย์
     5. โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ (อยู่ระหว่างปรับเปลี่ยนการดำเนินงานจึงขอหยุดการเข้าร่วมโครงการฯ ในปี 2568)